Tội vô ý làm chết người là hành vi của một người không thấy trước được hành vi của mình có khả năng gây ra chết người mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hoặc có thể thấy trước nhưng tin rằng hậu quả chết người không xảy ra.
1. Vô ý là chết người là gì?
Vô ý làm chết người có thể hiểu đơn giản là hành vi của một người trong một lúc vô ý, sơ suất đã lỡ làm chết người khác. Đó có thể là hành vi vô ý gây chết người do cẩu thả hoặc do quá tự tin. Tội vô ý làm chết người được quy định tại Điều 128 Bộ luật Hình sự 2015:
Điều 128. Tội vô ý làm chết người
1. Người nào vô ý làm chết người, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
2. Phạm tội làm chết 02 người trở lên, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm.
2. Các yếu tố cấu thành tội vô ý làm chết người
Cấu thành tội phạm gồm 04 yếu tố, bao gồm: mặt khách thể, mặt chủ thể, mặt khách quan và mặt chủ quan.
2.1. Mặt khách thể
Khách thể của tội phạm là những quan hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ, bị tội phạm xâm hại đến bằng cách gây ra hoặc đe dọa gây ra những thiệt hại đối với quan hệ xã hội đó.
– Khách thể chung của tội vô ý làm chết người là trật tự, an toàn xã hội và quyền con người. Tội vô ý làm chết người xâm phạm đến trật tự, an toàn xã hội và quyền con người được pháp luật hình sự bảo vệ.
– Khách thể loại của tội vô ý làm chết người là tính mạng của con người.
– Khách thể trực tiếp của tội vô ý làm chết người là quyền sống, quyền được tôn trọng và bảo vệ tính mạng của con người. Tính mạng con người được pháp luật bảo hộ. Không ai bị tước đoạt tính mạng trái luật.
Đối tượng tác động của tội vô ý làm chết người là thân thể con người đang sống.
2.2. Mặt khách quan
Người phạm tội có hành vi vi phạm các quy tắc an toàn nhằm đảm bảo cho tính mạng, sức khoẻ của con người. Những quy tắc đó thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau, có thể được quy phạm hoá hoặc có thể chỉ là các quy tắc xử sự thông thường, đã trở thành tập quán sinh hoạt, mọi người đều biết và thừa nhận.
Hành vi vi phạm các quy tắc an toàn thuộc một số lĩnh vực cụ thể đã được quy định ở một số điều luật riêng, nên không còn là hành vi khách quan của tội vô ý làm chết người mà là hành vi khách quan của những tội phạm khác (chẳng hạn, tội phạm được quy định tại Điều 129 Bộ luật Hình sự 2015).
Hậu quả: Hành vi vi phạm các quy tắc an toàn nhằm đảm bảo cho tính mạng sức khoẻ của con người phải đã gây ra hậu quả chết người. Hậu quả này là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm.
Mối quan hệ nhân quả: Quan hệ nhân quả giữa hành vi vi phạm và hậu quả xảy ra là điều kiện bắt buộc của cấu thành tội phạm. Một người chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về hậu quả chết người đã xảy ra nếu hành vi vi phạm của họ đã gây ra hậu quả này.
2.3. Mặt chủ quan
Lỗi của người phạm tội là lỗi vô ý: có thể là lỗi vô ý vì quá tự tin hoặc vô ý do cẩu thả.
Trong trường hợp vô ý do quá tự tin, người phạm tội nhận thức hành vi vi phạm của mình là nguy hiểm cho xã hội, có thể gây ra hậu quả chết người, nhưng đã quá tự tin là hậu quả đó sẽ không xảy ra, nhưng thực tế là hậu quả đó đã xảy ra.
Trong trường hợp vô ý vì cẩu thả, người phạm tội không thấy trước hậu quả chết người mà hành vi của mình gây ra, mặc dù trong trường hợp cụ thể đó của mình họ phải thấy trước và có đủ điều kiện thấy trước hậu quả chết người xảy ra.
Trên thực tế, chưa từng xảy ra trường hợp lỗi của người phạm tội đối với hậu quả thương tích hoặc tổn hại sức khoẻ là vô ý (vì quá tự tin hoặc do cẩu thả) nhưng đối với hậu quả chết người thì người phạm tội không có lỗi (sự kiện bất ngờ). Tuy nhiên, nếu xảy ra trường hợp này, theo chúng tôi, người phạm tội sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự, bởi vì trên thực tế, nạn nhân đã chết, chúng ta không biết tỷ lệ thương tật là bao nhiêu và cũng không xác định được khi thực hiện hành vi, người phạm tội có thể nhận thức được hoặc bị buộc phải nhận thức hậu quả đó không.
2.4. Mặt chủ thể
Chủ thể của tội vô ý làm chết người là người từ đủ 16 tuổi trở lên và có năng lực trách nhiệm hình sự.
3. Hình phạt áp dụng đối với tội vô ý làm chết người
Tội vô ý làm chết người có 02 khung hình phạt, cụ thể:
| Khung | Hình phạt | Hành vi |
|---|---|---|
| Khung 1 (Khung hình phạt cơ bản) | Phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm | Người nào vô ý làm chết người |
| Khung 2 (Khung hình phạt tăng nặng) | Phạt tù từ 03 năm đến 10 năm. | Phạm tội làm chết 02 người trở lên |
