1. Căn cứ pháp lý
Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh được quy định tại Điều 194 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bởi Điểm a Khoản 44 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017):
Điều 194. Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh
1. Người nào sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 12 năm:
a) Có tổ chức;
b) Có tính chất chuyên nghiệp;
c) Tái phạm nguy hiểm;
d) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;
đ) Lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức;
e) Buôn bán qua biên giới;
g) Hàng giả tương đương với số lượng của hàng thật hoặc hàng hóa có cùng tính năng kỹ thuật, công dụng trị giá từ 150.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
h) Thu lợi bất chính từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
i) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;
k) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm:
a) Hàng giả tương đương với số lượng của hàng thật hoặc hàng hóa có cùng tính năng kỹ thuật, công dụng trị giá 500.000.000 đồng trở lên;
b) Thu lợi bất chính từ 500.000.000 đồng đến dưới 2.000.000.000 đồng;
c) Làm chết người;
d) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
đ) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;
e) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.
4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình:
a) Thu lợi bất chính 2.000.000.000 đồng trở lên;
b) Làm chết 02 người trở lên;
c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 122% trở lên;
d) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.
5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
6. Pháp nhân thương mại phạm tội quy định tại Điều này, thì bị phạt như sau:
a) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, thì bị phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 4.000.000.000 đồng;
b) Phạm tội thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm a, b, c, e, g, h, i và k khoản 2 Điều này, thì bị phạt tiền từ 4.000.000.000 đồng đến 9.000.000.000 đồng;
c) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này, thì bị phạt tiền từ 9.000.000.000 đồng đến 15.000.000.000 đồng;
d) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 4 Điều này, thì bị phạt tiền từ 15.000.000.000 đồng đến 20.000.000.000 đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 01 năm đến 03 năm;
đ) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại Điều 79 của Bộ luật này, thì bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn;
e) Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.
2. Cấu thành tội phạm của tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh
Thuốc được xem là hàng hóa đặc biệt và cần có sự quản lý chặt chẽ do liên quan đến sức khỏe con người. Cho nên, khi nghiên cứu tội danh sản xuất và buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh cần phải hiểu khái niệm về thuốc giả.
Theo tổ chức y tế thế giới (WHO): “Thuốc giả là sản phẩm được sản xuất và dán nhãn dưới dạng thuốc với ý đồ lừa đảo về nguồn gốc và lai lịch sản phẩm. Điều này có thể xảy ra với cả biệt dược và thuốc Generic, các sản phẩm giả mạo có thể có dược chất sai hoặc không có dược chất, không đủ lượng dược chất hoặc được bao gói giả mạo”.
Theo cơ quan quản lý thuốc và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA): “Thuốc giả bao gồm bất kỳ dược phẩm nhái hoặc kém chất lượng nào mà không đáp ứng được tiêu chuẩn FDA nhưng cố tình che giấu sự thật”.
Khái niệm hàng giả là thuốc phòng bệnh, thuốc chữa bệnh được hiểu theo Điểm c Khoản 8 Điều 3 của Nghị định 185 như sau: “Thuốc phòng bênh, thuốc chữa bệnh giả là những vật phẩm hàng hóa được sản xuất và buôn bán trái pháp luật, không có dược chất; có dược chất nhưng không đúng với hàm lượng đã đăng ký; không đủ loại dược chất đã đăng ký; có dược chất khác với dược chất ghi trên nhãn, bao bì hàng hóa”.
2.1. Mặt khách thể của tội phạm
– Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc phòng bệnh, thuốc chữa bệnh xâm phạm trật tự quản lý kinh tế mà cụ thể là trật tự của nền sản xuất hàng hóa, lầm mất sự ổn định của thị trường, xâm hại lợi ích và sức khỏe, tính mạng của người tiêu dùng, xâm phạm quyền bảo hộ của các doanh nghiệp, các nhà sản xuất kinh doanh thuốc chữa bệnh, phòng bệnh đúng đắn.
– Đối tượng tác động của tội phạm là hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh.
Đối tượng tác động của tội phạm này là dấu hiệu đặc trưng cơ bản để phân biệt tội phạm này với các tội phạm khác về hàng giả được quy định tại Điệu 192, 193, 195 BLHS.
2.2. Mặt khách quan của tội phạm
Thứ nhất: Hành vi khách quan
Hành vi khách quan của tội này bao gồm hai loại hành vi đó là hành vi sản xuất và hành vi buôn bán.
*Hành vi sản xuất thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bênh giả là việc thực hiện môt, một số hoặc tất cả các hoạt động chế tạo, chế bản, in ấn, gia công, đặt hàng, sơ chế, chế biến, chiết xuất, tái chế, lắp ráp, pha trộn, san chia, sang chiết, nạp, đóng gói và hoạt động khác làm ra thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh giả.
*Hành vi buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh là việc thực hiện một, một số hoặc tất cả các hoạt động chào hàng, bày bans, giới thiệu, quảng cáo, khuyến mại, lưu giữ, bảo quản, vận chuyển, bán buôn, bán lẻ, xuất khẩu, nhập khẩu và hoạt động khác đưa hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh giả vào lưu thông.
Thứ hai: Hậu quả của tội phạm
Hậu quả của hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc phòng bệnh, thuốc chữa bệnh gây ra là:
+ Thiệt hại về thể chất: bao gồm thiệt hại về tính mạng hay các tổn hại về sức khỏe cho người tiêu dùng.
+ Thiệt hại về vật chất: gây thiệt hại về tài sản.
Đối với tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc phòng bệnh, thuốc chữa bệnh, hậu quả không phải là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm cơ bản. Nếu hậu quả nghiêm trọng, rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng thì hậu quả là yếu tố định khung hình phạt theo Khoản 2, Khoản 3 hoặc Khoanr4 và Khoản 6 đói với trường hợp pháp nhân phạm tội của điều luật.
Như vậy, cấu thành tội phạm của tội danh này là cấu thành tội phạm hình thức, hậu quả tuy không phải là dấu hiệu bắt buộc của mặt khách quan nhưng việc xác định hậu quả có ý nghĩa quan trọng trong việc quyết định hình phạt.Vì vậy, khi quyết định hình phạt cũng cần xác định mối quan hệ nhân quả giữa hành vi khách quan và hậu quả thực tế đã xảy ra.
Thứ ba: Những nội dung biểu hiện khác nhau của mặt khách quan
Các dấu hiệu khách quan khác được quy định trong cấu thành tội phạm của tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc phòng bệnh, thuốc chữa bệnh có thể là:
– Phương tiện phạm tội
– Phương pháp, thủ đoạn phạm tội
– Thời gian, địa điểm phạm tội
– Hoàn cảnh phạm tội…
2.3. Mặt chủ quan của tội phạm
Hình thức lỗi: Tội phạm sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc phòng bệnh, thuốc chữa bệnh có hình thức lỗi là cố ý trực tiếp. Người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó và mong muốn hậu quả xảy ra.
Động cơ, mục đích của tội phạm chủ yếu là vụ lợi.Động cơ, mục đích của tội phạm tuy không phải là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm nhưng việc xác định động cơ, mục đích của cá nhân hay pháp nhân phạm tội có ý nghĩa trong việc quyết định hình phạt.
2.4. Mặt chủ thể tội phạm
Trong trường hợp chủ thể tội phạm là cá nhân, phải là người có năng lực trách nhiệm hình sự và từ đủ 16 tuổi trở lên.
Trong trường hợp chủ thể của tội phạm là pháp nhân, căn cứ vào Điều 75 BLHS thì điều kiện truy cứu trách nhiệm hình sự được quy định:
– Hành vi phạm tội sản xuất, buôn bán hàng giả được thực hiện nhân danh pháp nhân
– Hành vi phạm tội sản xuất, buôn bán hàng giả được thực hiện vì lợi ích pháp nhân
– Hành vi phạm tội sản xuất, buôn bán hàng giả được thực hiện có sự chỉ đạo, điều hành hoặc chấp thuận của pháp nhân.
3. Điều kiện truy cứu trách nhiệm hình sự
Người phạm tội hoặc pháp nhân thương mại phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự khi thực hiện một trong các hành vi khách quan được quy định trong cấu thành tội phạm.
– Đối với cá nhân
Khoản 1 Điều 194 BLHS: Người nào sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh, thì bị phạt từ 02 đến 07 năm
– Đối với pháp nhân
Pháp nhân phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, thì bị phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 4.000.000.000 đồng;
Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này, thì bị phạt tiền từ 4.000.000.000 đồng đến 9.000.000.000 đồng;
Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này, thì bị phạt tiền từ 9.000.000.000 đồng đến 15.000.000.000 đồng;
Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 4 Điều này, thì bị phạt tiền từ 15.000.000.000 đồng đến 20.000.000.000 đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 01 năm đến 03 năm;
Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại Điều 79 của Bộ luật này, thì bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn;
Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.
