Trong bối cảnh xã hội hiện đại, tội đánh tráo người dưới 01 tuổi đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng, đe dọa đến sự an toàn và hạnh phúc của trẻ nhỏ. Hành vi này không chỉ vi phạm pháp luật mà còn gây ra những hệ lụy nặng nề cho gia đình và cộng đồng.
1. Căn cứ pháp lý
Tội đánh tráo người dưới 01 tuổi được quy định tại Điều 152 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, thay thế bởi Điểm g Khoản 2 Điều 2 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017):
Điều 152. Tội đánh tráo người dưới 01 tuổi
1. Người nào đánh tráo người dưới 01 tuổi này với người dưới 01 tuổi khác, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:
a) Có tổ chức;
b) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn, nghề nghiệp;
c) Đối với người dưới 01 tuổi mà mình có trách nhiệm chăm sóc, nuôi dưỡng;
d) Phạm tội 02 lần trở lên.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 12 năm:
a) Có tính chất chuyên nghiệp;
b) Tái phạm nguy hiểm.
4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
2. Cấu thành tội phạm của tội đánh tráo người dưới 01 tuổi
2.1. Mặt khách quan
Đối với tội đánh tráo trẻ em. Được thể hiện qua hành vi lén lút tráo trẻ em này lấy trẻ em khác (như tráo con của mình lấy con của người khác hoặc tráo con của người này với con của người khác). Trên thực tế thì hành vi đánh tráo trẻ em thường chỉ được thực hiện đối với trẻ sơ sinh, ở những nơi là nhà hộ sinh, bệnh viện. Thông thường là đổi bé trai lấy bé gái hay ngược lại, hoặc đổi trẻ dị tật lấy trẻ em lành lặn, khỏe mạnh.
Việc đánh tráo trẻ em có thể được thực hiện dưới nhiều hình thức khác nhau. Tuy nhiên dù dưới bất kỳ hình thức nào thì người có một trong các hành vi nêu trên vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi thực hiện đó.
– Trẻ em là người bị hại trong trường hợp này là người chưa đủ 16 tuổi.
– Tội phạm hoàn thành kể từ khi người phạm tội có hành vi nhằm vào việc mua, bán, đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em. Nếu hậu quả việc mua bán, đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em chưa xảy ra thì được coi là phạm tội chưa đạt.
2.2. Mặt khách thể
Các hành vi nêu trên xâm phạm đến quan hệ về quyền được chăm sóc, nuôi và sống chung với cha mẹ, quyền được bảo vệ của trẻ em.
2.3. Mặt chủ quan
Tội phạm nêu trên được thực hiện với lỗi cố ý.
Động cơ thực hiện hành vi mua bán, đánh tráo, chiếm đoạt nêu trên không phải là dấu hiệu cấu thành cơ bản mà chỉ có ý nghĩa trong việc định khung tăng nặng, lượng hình.
2.4. Mặt chủ thể
Chủ thể của ba tội nêu trên là bất kỳ người nào có năng lực trách nhiệm hình sự.
3. Hình phạt áp dụng đối với Tội đánh tráo người dưới 01 tuổi
Tội đánh tráo người dưới 01 tuổi có 03 khung hình phạt chính và 01 khung hình phạt bổ sung, cụ thể:
| Khung | Hình phạt | Hành vi |
|---|---|---|
| Khung 1 (Khung hình phạt cơ bản) | Phạt tù từ 02 năm đến 05 năm. | Người nào đánh tráo người dưới 01 tuổi |
| Khung 2 (Khung hình phạt tăng nặng) | Phạt tù từ 03 năm đến 07 năm | Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây: – Có tổ chức; – Lợi dụng chức vụ, quyền hạn, nghề nghiệp; – Đối với người dưới 01 tuổi mà mình có trách nhiệm chăm sóc, nuôi dưỡng; – Phạm tội 02 lần trở lên. |
| Khung 3 (Khung hình phạt tăng nặng) | Phạt tù từ 07 năm đến 12 năm | Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây: – Có tính chất chuyên nghiệp; – Tái phạm nguy hiểm. |
| Khung 4 (Khung hình phạt bổ sung) | Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt quản chế, cấm cư trú từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản. |
