Phân tích tội bức tử theo Bộ luật Hình sự 2015

1. Bức tử là gì?

Bức tử là hành vi ức hiếp, ngược đãi hoặc làm nhục người khác khiến cho người đó tự sát. Việc nạn nhân tự sát bắt nguồn từ hành vi của người phạm tội đã gây ra cho họ.

Biểu hiện của tội bức tử thể hiện qua các hành vi như đánh đập, bỏ đói, bắt nạn nhân làm việc nặng nhọc quá sức, ép nạn nhân ăn đồ ôi thiu, phỉ báng, chà đạp danh dự của nạn nhân,… Tất cả những hành vi này đều xảy ra nhiều lần, lặp đi lặp lại trong một khoảng thời gian nhất định khiến cho nạn nhân bị tiêu cực, bế tắc mà tự sát.

Tội bức tử được quy định tại Điều 130 Bộ luật Hình sự 2015:

Điều 130. Tội bức tử

1. Người nào đối xử tàn ác, thường xuyên ức hiếp, ngược đãi hoặc làm nhục người lệ thuộc mình làm người đó tự sát, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 12 năm:

a) Đối với 02 người trở lên;

b) Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai.

2. Các yếu tố cấu thành tội bức tử

Cấu thành tội phạm gồm 04 yếu tố, bao gồm: mặt khách thể, mặt chủ thể, mặt khách quan và mặt chủ quan.

2.1. Khách thể của tội phạm

Khách thể của tội phạm là những quan hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ, bị tội phạm xâm hại đến bằng cách gây ra hoặc đe dọa gây ra những thiệt hại đối với quan hệ xã hội đó.

– Khách thể chung của tội bức tử là trật tự, an toàn xã hội và quyền con người. Tội bức tử xâm phạm đến trật tự, an toàn xã hội và quyền con người được pháp luật hình sự bảo vệ.

– Khách thể loại của tội bức tử là tính mạng của con người.

– Khách thể trực tiếp của tội bức tử là quyền sống, quyền được tôn trọng và bảo vệ tính mạng của con người. Tính mạng con người được pháp luật bảo hộ. Không ai bị tước đoạt tính mạng trái luật.

Đối tượng tác động của tội bức tử là thân thể con người đang sống.

2.2. Mặt khách quan của tội phạm

Hành vi khách quan của tội phạm này là hành vi đối xử tàn ác, thường xuyên ức hiếp, ngược đãi hoặc làm nhục người lệ thuộc. Hành vi khách quan của tội phạm được thể hiện:

– Đối xử tàn ác với nạn nhân: Người phạm tội có hành vi đối xử một cách độc ác, tàn bạo, có hành động gây đau khổ cho nạn nhân như: đánh đập, bỏ đói, bỏ rét, gây đau đớn về thể xác… đó là những hành vi trái pháp luật, gây nên sự căm phẫn trong xã hội, bị xã hội lên án, nhưng chưa đến mức gây thương tích hay gây tổn hại cho sức khỏe của người lệ thuộc. Tuy nhiên, hành vi của người phạm tội mà gây tổn hại sức khỏe hoặc gây thương tích cho nạn nhân thì sẽ phải truy cứu trách nhiệm hình sự theo điều luật tương ứng như tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.

– Hành vi thường xuyên ức hiếp, ngược đãi: Thường xuyên ức hiếp là việc đối xử bất công, bất bình đẳng cho người lệ thuộc mình trái với luân thường, đạo lý con người. Hành vi đối xử đó được lặp đi, lặp lại nhiều lần gây ra sự uất ức, bế tắc cho người bị lệ thuộc. Hành vi đó đã dồn họ vào chân tường và dẫn đến việc họ tự sát.

Ví dụ: Người vợ có chồng ngoại tình, thường xuyên bị chồng đánh chửi, không cho ăn, không cho ngủ nhà trên mà nhốt vào chuồng chỏ, vì quá uất ức vì sự đối xử tệ bạc, người vợ đã thắt cổ tự tử.

– Hành vi làm nhục: Là hành vi xúc phạm nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm của người lệ thuộc mình như chửi bới, lăng mạ, sỉ nhục… gây tổn thương nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm của người đó. Hậu quả của tội bức tử là sự biến dạng hành vi của con người – xử sự tự sát của người lệ thuộc vào người phạm tội.

Tội bức tử hoàn thành khi hậu quả xử sự tự sát của người lệ thuộc vào người phạm tội xảy ra. Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi khách quan và hậu quả của tội bức tử là mối quan hệ nhân quả giữa hành vi đổi xử tàn ác, thường xuyên ức hiếp, ngược đãi hoặc làm nhục người lệ thuộc vào người phạm tội với hậu quả xử sự tự sát của nạn nhân.

2.3. Mặt chủ quan của tội phạm

Người thực hiện hành vi do lỗi cố ý gián tiếp hoặc do lỗi vô ý.

– Lỗi cố ý gián tiếp: Người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình có thể khiến cho người bị hại tự sát, thấy trước hậu quả là người bị hại sẽ tự sát của hành vi đó có thể xảy ra, tuy không mong muốn nhưng vẫn có ý thức để mặc cho hậu quả đó xảy ra.

– Lỗi vô ý:

+ Lỗi vô ý do quá tự tin: Người phạm tội tuy thấy trước hành vi của mình có thể khiến cho người bị hại tự sát nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được.

+ Lỗi vô ý do quá cẩu thả: Người phạm tội không thấy trước hành vi của mình có thể khiến cho người bị hại tự sát, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó.

2.4. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội bức tử là người từ đủ 16 tuổi trở lên và có năng lực trách nhiệm hình sự.

3. Hình phạt áp dụng đối với tội bức tử

Tội bức tử có 02 khung hình phạt, cụ thể: