Nguyên tắc bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo trong tố tụng hình sự

1. Cơ sở pháp lý

Khoản 1 Điều 30 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Mọi người có quyền khiếu nại, tố cáo vối cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân”. Quyền khiếu nại của cá nhân, cơ quan, tổ chức và quyền tố cáo của cá nhân đối với hành vi vi phạm pháp luật của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng hoặc của bất cứ cá nhân nào thuộc các cơ quan đó được cụ thể hóa tại Điều 32 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015.

2. Nội dung của nguyên tắc

– Cá nhân, cơ quan, tổ chức có quyền khiếu nại, cá nhân có quyền tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động tố tụng hình sự của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng hoặc của bất cứ cá nhân nào thuộc các cơ quan đó.

Quyền khiếu nại, tố cáo của cá nhân là quyền con người, quyền cơ bản của công dân. Cơ quan, tổ chức cũng có quyền khiếu nại để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Với tư cách là những người có quyền, lợi ích bị ảnh hưởng bởi những hành vi, quyết định tố tụng, họ có quyền bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Quyển khiếu nại chính là quyền được phản đối lại những hành vi, quyết định của cơ quan, người có thẩm quyền khi có căn cứ để cho rằng những hành vi, quyết định đó là trái pháp luật, làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của họ. Bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo là nguyên tắc cơ bản của tố tụng hình sự và phải được tuân thủ triệt để ở các giai đoạn của tố tụng hình sự. Trong quá trình tố tụng, nếu cơ quan, tổ chức, cá nhân phát hiện vi phạm pháp luật của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng thì cá nhân, cơ quan, tổ chức có quyền khiếu nại, cá nhân có quyền tố cáo.

– Cơ quan, người có thẩm quyền phải tiếp nhận, xem xét và giải quyết kịp thời, đúng pháp luật các khiếu nại, tố cáo; gửi văn bản kết quả giải quyết cho người khiếu nại, tố cáo, cơ quan, tổ chức khiếu nại và có biện pháp khắc phục.

Bộ luật Tố tụng hình sự không chỉ quy định vê’ quyển khiếu nại, tố cáo của cá nhân, quyền khiếu nại của cơ quan, tổ chức đối với hành vi, quyết định của các cơ quan và người có thẩm quyền tiến hành tố tụng mà còn quy định trách nhiệm của các cơ quan có thẩm quyền phải xem xét, giải quyết khiếu nại, tố cáo đó bằng các biện pháp cụ thể.