1. Người nổi tiếng là gì?
Người nổi tiếng có thể được hiểu là người được công chúng biết đến rộng rãi nhờ những hoạt động và thành tựu đáng nể của họ. Nếu trước đây người nổi tiếng thường được nói đến theo nghĩa hẹp, tức là các nghệ sĩ (người chuyên hoạt động trong một bộ môn nghệ thuật), thì hiện nay, khái niệm người nổi tiếng được mở rộng hơn trong nhiều lĩnh vực và nhiều đối tượng. Người nổi tiếng có thể là bất cứ ai, trong bất kỳ lĩnh vực nào, từ những live-streamer, hoa hậu, doanh nhân, cầu thủ, anh hùng dân tộc, lãnh tụ…
Người nổi tiếng có thể sử dụng tên thật, bút danh, nghệ danh, tên viết tắt… của mình, sau đây gọi chung là “tên của người nổi tiếng”.
2. Có được đăng ký nhãn hiệu tên người nổi tiếng không?
Căn cứ theo Điều 72 Luật sở hữu trí tuệ 2005 quy định điều kiện bảo hộ nhãn hiệu, theo đó, nhãn hiệu phải đáp ứng được hai điều kiện sau đây:
Một là, là dấu hiệu nhìn thấy được;
Hai là, có khả năng phân biệt.
Các loại hàng hóa đáp ứng được điều kiện bảo hộ nhãn hiệu sẽ được cấp Bằng bảo hộ nhãn hiệu. Tên của người nổi tiếng sẽ được đăng ký nhãn hiệu nếu đáp ứng được hai điều kiện bảo hộ trên. Tuy nhiên pháp luật quy định một số trường hợp dấu hiệu không được bảo hộ với danh nghĩa nhãn hiệu. Cụ thể, Khoản 3 và Khoản Điều 73 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 quy định:
Điều 73. Dấu hiệu không được bảo hộ với danh nghĩa nhãn hiệu
Các dấu hiệu sau đây không được bảo hộ với danh nghĩa nhãn hiệu:
…
3. Dấu hiệu trùng hoặc tương tự đến mức gây nhầm lẫn với tên thật, biệt hiệu, bút danh, hình ảnh của lãnh tụ, anh hùng dân tộc, danh nhân của Việt Nam, của nước ngoài;
…
5. Dấu hiệu làm hiểu sai lệch, gây nhầm lẫn hoặc có tính chất lừa dối người tiêu dùng về nguồn gốc xuất xứ, tính năng, công dụng, chất lượng, giá trị hoặc các đặc tính khác của hàng hoá, dịch vụ.
Dưới góc độ về sở hữu trí tuệ, tên của người nổi tiếng cũng có thể là đối tượng để đăng ký bảo hộ nhãn hiệu cho sản phẩm mà họ kinh doanh hoặc dịch vụ do họ cung cấp. Thực tiễn cho thấy nhiều người nổi tiếng, phổ biến là các nghệ sĩ vừa hoạt động nghệ thuật, vừa có hoạt động kinh doanh song song và sử dụng chính tên, bút danh hoặc nghệ danh của họ làm nhãn hiệu khi kinh doanh.
Không thể phủ nhận một thực tế là người tiêu dùng có thể mua sản phẩm hoặc sử dụng dịch vụ nhờ biết đến hoặc tin rằng sản phẩm/dịch vụ đó do người nổi tiếng A cung cấp. Trong trường hợp này, tên người nổi tiếng là nhãn hiệu theo quy định của pháp luật sở hữu trí tuệ vì đạt được chức năng chỉ dẫn nguồn gốc sản phẩm/dịch vụ.
Trường hợp cá nhân, tổ chức đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tên người nổi tiếng có thể làm cho người tiêu dùng nghĩ rằng nhãn hiệu đó do người nổi tiếng đó cung cấp hay thuộc sở hữu của họ mà thực tế lại không phải như vậy. Từ đó việc đăng ký nên người nổi tiếng có thể bị coi là có yếu tố gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng.
Đối với thủ tục nộp đơn đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tên người nổi tiếng, Cục Sở hữu trí tuệ sẽ yêu cầu người nộp đơn chứng minh được việc đăng ký tên người nổi tiếng đã được chính người đó đồng ý và cho phép hoặc chứng minh việc sử dụng tên này không ảnh hưởng đến người tiêu dùng và ảnh hưởng đến hình ảnh cá nhân, uy tín, danh dự của những người nổi tiếng đó.
Trường hợp người nổi tiếng tự nộp đơn để đăng ký nhãn chính tên của mình thì không cần phải chứng minh theo quy định như trên.
Tóm lại, cá nhân, tổ chức hoàn toàn có thể đăng ký nhãn hiệu tên người nổi tiếng nếu người đó không phải là lãnh tụ, anh hùng dân tộc, danh nhân của Việt Nam, của nước ngoài.
