1. Căn cứ pháp lý
Tội vi phạm các quy định về quản lý đất đai được quy định tại Điều 229 Bộ luật Hình sự 2015:
Điều 229. Tội vi phạm các quy định về quản lý đất đai
1. Người nào lợi dụng hoặc lạm dụng chức vụ, quyền hạn giao đất, thu hồi, cho thuê, cho phép chuyển quyền sử dụng, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất trái quy định của pháp luật thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
a) Đất trồng lúa có diện tích từ 5.000 mét vuông (m2) đến dưới 30.000 mét vuông (m2); đất rừng đặc dụng, rừng phòng hộ, rừng sản xuất có diện tích từ 10.000 mét vuông (m2) đến dưới 50.000 mét vuông (m2); đất nông nghiệp khác và đất phi nông nghiệp có diện tích từ 10.000 mét vuông (m2) đến dưới 40.000 mét vuông (m2);
b) Đất có giá trị quyền dụng đất được quy thành tiền từ 500.000.000 đồng đến dưới 2.000.000.000 đồng đối với đất nông nghiệp hoặc từ 1.000.000.000 đồng đến dưới 5.000.000.000 đồng đối với đất phi nông nghiệp;
c) Đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:
a) Có tổ chức;
b) Đất trồng lúa có diện tích từ 30.000 mét vuông (m2) đến dưới 70.000 mét vuông (m2); đất rừng đặc dụng, rừng phòng hộ, rừng sản xuất có diện tích từ 50.000 mét vuông (m2) đến dưới 100.000 mét vuông (m2); đất nông nghiệp khác và đất phi nông nghiệp có diện tích từ 40.000 mét vuông (m2) đến dưới 80.000 mét vuông (m2);
c) Đất có giá trị quyền dụng đất được quy thành tiền từ 2.000.000.000 đồng đến dưới 7.000.000.000 đồng đối với đất nông nghiệp hoặc từ 5.000.000.000 đồng đến dưới 15.000.000.000 đồng đối với đất phi nông nghiệp;
d) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 12 năm:
a) Đất trồng lúa có diện tích 70.000 mét vuông (m2) trở lên; đất rừng đặc dụng, rừng phòng hộ, rừng sản xuất có diện tích 100.000 mét vuông (m2) trở lên; đất nông nghiệp khác và đất phi nông nghiệp có diện tích 80.000 mét vuông (m2) trở lên;
b) Đất có giá trị quyền sử dụng đất được quy thành tiền 7.000.000.000 đồng trở lên đối với đất nông nghiệp hoặc 15.000.000.000 đồng trở lên đối với đất phi nông nghiệp.
4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 150.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
2. Cấu thành tội phạm của tội vi phạm các quy định về quản lý đất đai
2.1. Khách thể của tội phạm
Khách thể của tội phạm là chế độ quy định của Nhà nước về quản lý và sử dụng đất đai.
2.2. Mặt khách quan của tội phạm
Mặt khách quan của tội phạm thể hiện bởi các hành vi: Lấn chiếm đất; chuyển quyền sử dụng đất trái phép và sử dụng đất trái với quy định của Nhà nước về quản lý và sử dụng đất đai.
Lấn chiếm đất đai là hành vi tự tiện chuyển dịch mốc giới khu đất sang khu đất công cộng hoặc đất của người khác để mở rộng phạm vi đất của mình.
Chiếm đất là chiếm dụng đất thuộc quyền quản lý, sử dụng của các cơ quan Nhà nước, đơn vị lực lượng vũ trang, tổ chức xã hội hoặc cá nhân khác.
Ví dụ lấn chiếm đất thuộc các công trình di tích lịch sử, văn hoá danh lam thắng cảnh, đất trong hành lang bảo vệ đê, đường dây tải điện, đường sắt, đường bộ và các công trình công cộng.
Cũng gọi là chiếm đất trường hợp được Nhà nước tạm giao hoặc mượn đất của người khác trong thời gian thi công công trình rồi không trả lại đất mà không được pháp luật cho phép.
Chuyển quyền sử dụng đất trái phép là hành vi chuyển đổi, chuyển nhượng quyền sử dụng đất hợp pháp nhưng chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép, tự tiện chuyển nhượng đất sử dụng không hợp pháp và cho thuê đất trái pháp luật như cho thuê đất nông nghiệp để trồng cây hàng năm, nuôi trồng thuỷ sản…
Theo quy định của pháp luật về đất đai thì chi có hộ gia đình cá nhân được Nhà nước giao đất mới có quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê quyền sử dụng đất. Còn các tổ chức được giao đất chỉ được phép chuyển quyền sử dụng đất khi được cấp có thẩm quyền sử dụng đất trong những trường hợp sau: Đất sử dụng không có giấy tờ hợp lệ; đất giao cho các tổ chức mà pháp luật quy định không được chuyển quyền sử dụng, đất đang có tranh chấp.
Sử dụng đất trái với quy định của Nhà nước về quản lý, sử dụng đất đai là hành vi sử dụng đất không đúng mục đích, đó là hành vi tự tiện sử dụng đất nông nghiệp vào mục đích khác như để đào ao, làm nhà, lập vườn trồng cây lâu năm; tự tiện sử dụng đất lâm nghiệp có rừng vào mục đích khác như trồng lúa, đào ao, làm vườn… tự tiện chuyển đất dùng sang làm đất ở hoặc dùng làm nơi hoạt động kinh doanh, dịch vụ…
Theo quy định của Điều luật thì các hành vi vi phạm quy định về quản lý và sử dụng đất đai nêu trên chi bị coi là tội phạm trong trường hợp gây hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xoá án tích về tội này mà còn vi phạm.
2.3. Mặt chủ quan của tội phạm
Tội phạm được thực hiện do lỗi cố y.
2.4. Chủ thể của tội phạm
Chủ thể của tội phạm là người có năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi do pháp luật quy định.
3. Hình phạt
– Khoản 1, bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm
– Khoản 2, bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm;
– Khoản 3, bị phạt tù từ 05 năm đến 12 năm;
Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 150.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
