1. Tội lừa dối khách hàng là gì?
Lừa dối khách hàng là hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực thương mại, hành vi này bao gồm việc mua, bán hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ mà có hành vi cân, đong, đo, đếm, tính gian hàng hóa, dịch vụ hoặc sử dụng các thủ đoạn gian dối khác nhằm thu lợi bất chính.
Tội lừa dối khách hàng được quy định tại Điều 198 Bộ luật Hình sự 2015, cụ thể như sau:
Điều 198. Tội lừa dối khách hàng
1. Người nào trong việc mua, bán hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ mà cân, đong, đo, đếm, tính gian hàng hóa, dịch vụ hoặc dùng thủ đoạn gian dối khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm:
a) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;
b) Thu lợi bất chính từ 5.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:
a) Có tổ chức;
b) Có tính chất chuyên nghiệp;
c) Dùng thủ đoạn xảo quyệt;
d) Thu lợi bất chính 50.000.000 đồng trở lên.
3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
2. Các yếu tố cấu thành tội lừa dối khách hàng
Cấu thành tội phạm gồm 04 yếu tố, bao gồm: mặt khách thể, mặt chủ thể, mặt khách quan và mặt chủ quan.
2.1. Khách thể của tội phạm
Khách thể của tội phạm là quyền lợi của khách hàng trong quan hệ mua bán. Theo Điều 46 Luật Thương mại, thì mua bán là hành vi thương mại theo đó người bán có nghĩa vụ giao hàng, chuyển quyền sở hữu hàng hoá cho người mua vì nhận tiền; người mua có nghĩa vụ trả tiền cho người bán và nhận hàng theo thỏa thuận của hai bên.
2.2. Mặt khách quan của tội phạm
Mặt khách quan của tội phạm thể hiện ở các hành vi: Cân, đong, đo, đếm sai; tính gian; đánh tráo loại hàng hoặc dùng thủ đoạn gian dối khác gây thiệt hại cho khách hàng.
Cân đong, đo, đếm sai là những hành vi vi phạm những quy định của Nhà nước về hoạt động đo lường hàng hóa. Theo Pháp lệnh đo lường, thì trong hoạt động thương mại mọi người phải tuân theo các quy định của pháp luật về đo lường và nghiêm cấm mọi hành vi gian lận trong cân, đong, đo, đếm.
Ví dụ: Vũ P là giám đốc công ty TNHH Vũ Phong bản cho công ty H 50 máy phát điện mới 100%, xuất xứ Thái Lan vcri giá 456 triệu đồng. Tuy nhiên khi giao hàng thì Vũ P chi đạo cho nhân viên chuyển cho công ty H, 1/3 so máy phát điện là máy cũ, đã qua sử dụng; 1/3 là máy phát điện có xuất xứ từ Trung Quốc nhưng trong nhãn mác đã tẩy xóa phần ghi nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm.
– Hành vi nói trên chỉ bị coi là tội phạm khi: Gây thiệt hại nghiêm trọng cho khách hàng; đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm.
Lưu ý: Theo hướng dẫn tại khoản 3 Điều 10 Nghị quyết 04/2024/NQ-HĐTP, người nào dùng thủ đoạn gian dối như hợp thức hóa hồ sơ, chứng từ, nguồn gốc thủy sản khai thác trái phép để mua, bán thì bị truy cứu trách nhiệm về tội lừa dối khách hàng.
Ví dụ: Nguyễn Văn A đánh bắt trái phép cá ngừ tại vùng biển Việt Nam nhưng làm hồ sơ, hợp thức hóa số cá ngừ nêu trên có nguồn gốc xuất xứ từ nước B để xuất khẩu đi nước C. Trường hợp này, Nguyễn Văn A bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội lừa dối khách hàng.
2.3. Mặt chủ quan của tội phạm
Tội phạm được thực hiện do lỗi cố ý.
2.4. Chủ thể của tội phạm
Chủ thể của tội phạm là người có đủ năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi do pháp luật quy định.
3. Hình phạt áp dụng đối với tội lừa dối khách hàng
Tội lừa dối khách hàng có 02 khung hình phạt chính và 01 khung hình phạt bổ sung, cụ thể:
| Khung | Hình phạt | Hành vi |
|---|---|---|
| Khung 1 (Khung hình phạt cơ bản) | Phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm | Người nào trong việc mua, bán hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ mà cân, đong, đo, đếm, tính gian hàng hóa, dịch vụ hoặc dùng thủ đoạn gian dối khác thuộc một trong các trường hợp sau đây: – Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm; – Thu lợi bất chính từ 5.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng. |
| Khung 2 (Khung hình phạt tăng nặng) | Phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm | Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây: – Có tổ chức; – Có tính chất chuyên nghiệp; – Dùng thủ đoạn xảo quyệt; – Thu lợi bất chính 50.000.000 đồng trở lên. |
| Khung 3 (Khung hình phạt bổ sung) | Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm. |
