Bồi thường thiệt hại do người dùng chất kích thích gây ra

Pháp luật nói chung, pháp luật dân sự nói riêng buộc con người phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình và hậu quả của hành vi đó. Tuy nhiên, pháp luật cũng không buộc một người phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình khi họ không nhận thức và làm chủ được hành vi khi họ gây thiệt hại. Điều này không đồng nghĩa với việc trong mọi trường hợp pháp luật đều miễn trách nhiệm cho người thực hiện hành vi gây thiệt hại. Nếu người gây thiệt hại tự đặt mình vào tình trạng không nhận thức và làm chủ hành vi của mình thì họ phải chịu trách nhiệm về hậu quả của hành vi đó. Đây chính là trường hợp người dùng chất kích thích (rượu, bia…) gây thiệt hại.

Điều 596 Bộ luật Dân sự 2015 quy định: “Người do uống rượu hoặc do dùng chất kích thích khác mà lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức và làm chủ được hành vi, gây thiệt hại cho người khác thì phải bồi thường”. Sở dĩ pháp luật dân sự quy định như vậy bởi vì trước khi thực hiện hành vi gây thiệt hại, người gây thiệt hại hoàn toàn có khả năng nhận thức và làm chủ hành vi của mình nhưng họ lại tự đặt mình (uống rượu, bia…) vào tình trạng không nhận thức làm chủ hành vi và gây thiệt hại, do đó họ phải bồi thường thiệt hại do hành vi của mình gây ra.

Nếu người gây thiệt hại do dùng chất kích thích nhưng bản thân họ không tự kiểm soát được việc dùng chất kích thích – tức là có một người thứ ba cố ý dùng chất kích thích để người này gây thiệt hại thì người gây thiệt hại không phải bồi thường. Chính vì vậy, khoản 2 Điều 596 Bộ luật Dân sự 2015 quy định: “Khi một người cố ý dùng rượu hoặc chất kích thích khác làm cho người khác lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức và làm chủ được hành vi mà gây thiệt hại thì phải bồi thường cho người bị thiệt hại”. Theo quy định này, người cố ý dùng chất kích thích (như: đổ rượu, bia vào miệng, cưỡng bức tiêm vào người khác chất kích thích) làm cho người bị cưỡng bức không thể nhận thức và hành vi của mình, do đó đã gây thiệt hại cho người khác thì người cố ý dùng chất kích thích đó sẽ phải bồi thường toàn bộ thiệt hại xảy ra. Khi một người cố ý dùng rượu hoặc chất kích thích khác để đưa người khác vào tình trạng không nhận thức và làm chủ hành vi của mình gây thiệt hại thì người có hành vi cố ý dùng rượu hoặc chất chất kích thích này phải bồi thường thiệt hại xảy ra, không cần xét đến mục đích của việc cố ý dùng rượu hoặc chất kích thích khác là nhằm để người kia gây thiệt hại (người bị dùng rượu hoặc chất kích thích).