Lập luận là một hoạt động có mục đích: người đưa ra lập luận luôn nhắm đến việc mong muốn thuyết phục người nghe tin tưởng vào một điều gì đó hoặc hành động theo cách nào đó.
Lập luận có vai trò quan trọng trong giao tiếp ngôn ngữ, diễn ra ở mọi nơi và ở mọi lĩnh vực, là công cụ để đạt được mục tiêu truyền tải thông điệp với hiệu quả cao nhất: giúp các đối tượng giao tiếp thấu hiểu lẫn nhau, tránh những thông tin sai lệch hoặc cách hiểu sai lệch, giúp khẳng định những ý kiến, quan điểm đúng đắn và bác bỏ những ý kiến, quan điểm sai lầm, giúp thuyết phục, lôi kéo sự đồng tình của người khác… Trình độ lập luận là sự kết hợp hài hòa năng lực nhận thức, đánh giá, tổng hợp, phân tích, suy luận, phán đoán… về các hiện tượng, sự vật, sự việc diễn ra không ngừng và đa dạng trong bất cứ lĩnh vực nào của cuộc sống. Do đó, trình độ lập luận là thước đo năng lực trí tuệ, năng lực tư duy logic, kỹ năng ngôn ngữ của mỗi người, là phẩm chất, là thước đo mức độ trưởng thành của con người.
Với những người hoạt động trong lĩnh vực liên quan đến Pháp luật, năng lực lập luận là yêu cầu, là đòi hỏi có tính bắt buộc. Lập luận được sử dụng phổ biến và đòi hỏi chất lượng cao trong hoạt động tư pháp (với ý nghĩa là hoạt động của các cơ quan tư pháp: điều tra, truy tố, xét xử nhằm thực hiện các hoạt động tố tụng do pháp luật quy định và thuộc trách nhiệm của họ), điển hình là trong các cuộc tranh luận nhằm chứng minh cho một hoặc nhiều luận điểm cũng như để phản bác ý kiến sai trái của người khác. Vì vậy, với những người hoạt động trong lĩnh vực này, sử dụng tinh thông và nhuần nhuyễn kỹ năng lập luận là điều kiện tối cần thiết, có ảnh hưởng quyết định đến thành công hay thất bại của công việc hàng ngày và cả sự nghiệp. Có thể nói, bất cứ hoạt động nào trong lĩnh vực liên quan đến luật pháp cũng luôn đòi hỏi kỹ năng lập luận để chứng minh/bác bỏ, khẳng định/phủ định. Đặc biệt, một luật sư không chỉ cần có kiến thức pháp luật uyên thâm, tư duy pháp lý vững vàng mà còn cần được trang bị năng lực lập luận sắc sảo, chặt chẽ, thuyết phục để đủ sức bảo vệ quyền lợi vật chất, tinh thần và tính mạng của thân chủ.
Xem thêm: Lập luận là gì? Phân biệt lập luận với dạng phát ngôn khác
