1. Không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng là gì?
Không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng là việc thấy người khác đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, tuy có điều kiện mà không cứu giúp dẫn đến hậu quả người đó chết.
Tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng được quy định tại Điều 132 Bộ luật Hình sự 2015:
Điều 132. Tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng
1. Người nào thấy người khác đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, tuy có điều kiện mà không cứu giúp dẫn đến hậu quả người đó chết, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:
a) Người không cứu giúp là người đã vô ý gây ra tình trạng nguy hiểm;
b) Người không cứu giúp là người mà theo pháp luật hay nghề nghiệp có nghĩa vụ phải cứu giúp.
3. Phạm tội dẫn đến hậu quả 02 người trở lên chết, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm.
4. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
2. Các yếu tố cấu thành tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng
Cấu thành tội phạm gồm 04 yếu tố, bao gồm: mặt khách thể, mặt chủ thể, mặt khách quan và mặt chủ quan.
2.1. Mặt khách thể của tội phạm
Khách thể của tội phạm là những quan hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ, bị tội phạm xâm hại đến bằng cách gây ra hoặc đe dọa gây ra những thiệt hại đối với quan hệ xã hội đó.
– Khách thể chung của tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng là trật tự, an toàn xã hội và quyền con người. Tội này xâm phạm đến trật tự, an toàn xã hội và quyền con người được pháp luật hình sự bảo vệ.
– Khách thể loại của tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng là tính mạng của con người.
– Khách thể trực tiếp của tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng là quyền sống, quyền được tôn trọng và bảo vệ tính mạng của con người. Tính mạng con người được pháp luật bảo hộ. Không ai bị tước đoạt tính mạng trái luật.
Đối tượng tác động của tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng là mạng sống con người.
2.2. Mặt khách quan của tội phạm
Hành vi khách quan của tội phạm này là hành vi không thực hiện nghĩa vụ cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng mặc dù có đủ khả năng và điều kiện để thực hiện nghĩa vụ đó. Để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với tội này, cần chú ý đến những điều kiện sau:
Thứ nhất, người phạm tội có nghĩa vụ và điều kiện cứu giúp mà đã không cứu giúp.
Thứ hai, từ việc không cứu giúp đó đã dẫn đến hậu quả nạn nhân đã chết.
Ví dụ: Một bác sĩ gặp một người bị tai nạn giao thông trên đường. Mặc dù bác sỹ đó có khả năng băng bó, rửa, mổ, khâu vết thương cho người bị nạn để cứu họ nhưng do đang tham gia giao thông trên đường nên bác sĩ không có những dụng cụ cần thiết cho hoạt động cứu người. Buộc bác sĩ phải gọi xe, chở người bị nạn đến bệnh viện đế cấp cứu. Nhưng do mất quá nhiều máu, không được cầm kịp thời nén người bị nạn đã tử vong trên đường cấp cứu. Vị bác sĩ này không phạm tội. Ngược lại một người biết bơi rất giỏi, có sức khỏe và có khả năng cứu giúp người đang trong tình trạng bị chết đuối dưới sông. Nhưng ngại bị ướt, vội đi vì có cuộc hẹn gấp nên người này đã cố tình không cứu giúp người đang trong tình trạng nguy khốn đó. Dan đến việc người bị nạn bị chết đuối, trường hợp này, người không cứu giúp đã phạm tội “ Không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng” .
Hậu quả của tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng là thiệt hại về thể chất – hậu quả chết người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng. Tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng hoàn thành khi hậu quả chết người xảy ra đối với người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng.
Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi khách quan và hậu quả của tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng là mối quan hệ nhân quả giữa hành vi không thực hiện nghĩa vụ cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng mặc dù có đủ khả năng và điều kiện để thực hiện nghĩa vụ đỏ với hậu quả chết người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng.
2.3. Mặt chủ quan của tội phạm
Lỗi của người phạm tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng là lỗi cố ý gián tiếp.
2.4. Chủ thể của tội phạm
Chủ thể của tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng là người từ đủ 16 tuổi trở lên và có năng lực trách nhiệm hình sự.
3. Hình phạt áp dụng đối với tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng
Tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng có 03 khung hình phạt chính và 01 khung hình phạt bổ sung, cụ thể:
| Khung | Hình phạt | Hành vi |
| Khung 1 (Khung hình phạt cơ bản) | Phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm. | Người nào thấy người khác đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, tuy có điều kiện mà không cứu giúp dẫn đến hậu quả người đó chết, thì bị phạt cảnh cáo |
| Khung 2 (Khung hình phạt tăng nặng) | Phạt tù từ 01 năm đến 05 năm | Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây: – Người không cứu giúp là người đã vô ý gây ra tình trạng nguy hiểm; – Người không cứu giúp là người mà theo pháp luật hay nghề nghiệp có nghĩa vụ phải cứu giúp. |
| Khung 3 (Khung hình phạt tăng nặng) | Phạt tù từ 03 năm đến 07 năm. | Phạm tội dẫn đến hậu quả 02 người trở lên chết |
| Khung 4 (Khung hình phạt bổ sung) | Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm |