1. Nhận dạng là gì?
Nhận dạng là biện pháp điều tra nhằm xác định sự đồng nhất hay khác biệt giữa đối tượng đưa ra nhận dạng với những đối tượng mà người nhận dạng tri giác được trước đây bằng việc Cơ quan điều tra cho người nhận dạng quan sát, so sánh những đặc điểm của đối tượng đưa ra nhận dạng với đối tượng mà người nhận dạng tri giác được trước đây.
Biện pháp nhận dạng liên quan chặt chẽ tới khả năng tri giác và tái tạo lại hình ảnh đã tri giác được của người nhận dạng. Chính vì vậy, việc nhận dạng bị tác động bởi nhiều yếu tố khách quan và chủ quan như trình độ tri giác, khả năng nhớ lại hình ảnh đã tri giác của người nhận dạng, đặc điểm của đối tượng cần nhận dạng. Nhận dạng thường áp dụng để xác định người phạm tội, nạn nhân, công cụ, phương tiện, địa điểm phạm tội. Đối tượng đưa ra để nhận dạng bao gồm: người, tử thi, ảnh, đồ vật. Đối tượng đưa ra nhận dạng phải có nhiều đặc điểm tương tự với đối tượng cần nhận dạng. Số người, ảnh hoặc vật đưa ra để nhận dạng ít nhất phải là ba, trừ trường hợp nhận dạng tử thi. Người nhận dạng bao gồm: Người làm chứng, bị hại hoặc bị can; Người chứng kiến.
2. Quy định về nhận dạng trong tố tụng hình sự
Theo quy định tại Điều 190 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, khi cần thiết, Điều tra viên có thể đưa người, ảnh hoặc vật cho người làm chứng, bị hại hoặc bị can nhận dạng. Số người, ảnh hoặc vật đưa ra để nhận dạng ít nhất phải là ba và bề ngoài phải tương tự nhau, trừ trường hợp nhận dạng tử thi.
Trước khi tiến hành nhận dạng, Điều tra viên phải thông báo cho Viện kiểm sát cùng cấp để cử Kiểm sát viên kiểm sát việc nhận dạng. Kiểm sát viên phải có mặt để kiểm sát việc nhận dạng. Nếu Kiểm sát viên vắng mặt thì ghi rõ vào biên bản nhận dạng.
Những người sau đây phải tham gia việc nhận dạng:
– Người làm chứng, bị hại hoặc bị can;
– Người chứng kiến.
Nếu người làm chứng hoặc bị hại là người nhận dạng thì trước khi tiến hành, Điều tra viên phải giải thích cho họ biết trách nhiệm về việc từ chối, trốn tránh khai báo hoặc cố ý khai báo gian dối. Việc này phải ghi vào biên bản.
Điều tra viên phải hỏi trước người nhận dạng về những tình tiết, vết tích và đặc điểm mà nhờ đó họ có thể nhận dạng được.
Trong quá trình tiến hành nhận dạng, Điều tra viên không được đặt câu hỏi gợi ý. Sau khi người nhận dạng đã xác nhận một người, một vật hay một ảnh trong số được đưa ra để nhận dạng thì Điều tra viên yêu cầu họ giải thích là họ đã căn cứ vào các vết tích hoặc đặc điểm gì mà xác nhận được người, vật hay ảnh đó.
Biên bản nhận dạng được lập theo quy định tại Điều 178 của Bộ luật này. Biên bản ghi rõ nhân thân, tình trạng sức khỏe của người nhận dạng và của những người được đưa ra để nhận dạng; đặc điểm của vật, ảnh được đưa ra để nhận dạng; các lời khai báo, trình bày của người nhận dạng; điều kiện ánh sáng khi thực hiện nhận dạng.
