1. Vi phạm pháp luật là gì?
Vi phạm pháp luật là hành vi trái pháp luật, có lỗi do chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lý thực hiện, xâm hại các quan hệ xã hội được pháp luật xác lập và bảo vệ.
Trên cơ sở đó có thể khẳng định vi phạm pháp luật là hiện tượng nguy hiểm, tác động tiêu cực đến nhiều mặt của đời sống xã hội và người dân. Bất kỳ Nhà nước nào cũng phải đấu tranh phòng và chống vi phạm pháp luật, đặc biệt là tội phạm.
Tuy nhiên, một trong các trở ngại đối với các nỗ lực đấu tranh phòng chống vi phạm pháp luật đó là vi phạm pháp luật rất đa dạng, xuất hiện ở nhiều lĩnh vực và các mức độ khác nhau, nó có thể được che giấu rất tinh vi và lẫn vào các hoạt động hợp pháp khác. Việc nhận thức đúng đắn, đầy đủ về vi phạm pháp luật có ý nghĩa vô cùng quan trọng, nó không chỉ giúp cho việc nhận diện, đánh giá một hiện tượng xã hội có phải là là vi phạm pháp luật hay không mà còn là cơ sở để truy cứu trách nhiệm pháp lý, từ đó Nhà nước có các biện pháp hiệu quả nhằm ngăn ngừa, giảm thiểu hiện tượng này trong đời sống.
2. Phân loại vi phạm pháp luật
Hiện tượng vi phạm pháp luật trong xã hội rất đa dạng do vậy cũng có nhiều tiêu chí khác nhau để phân loại chúng.
2.1. Căn cứ vào đối tượng (quan hệ xã hội) bị xâm hại
Căn cứ vào đối tượng (quan hệ xã hội) bị xâm hại, có thể phân chia vi phạm pháp luật thành nhiều nhóm, như: vi phạm pháp luật về thuế, vi phạm pháp luật về thương mại, vi phạm pháp luật về đất đai, vi phạm pháp luật về môi trường…
2.2. Căn cứ vào mức độ nguy hiểm cho xã hội
Căn cứ vào mức độ nguy hiểm cho xã hội, có thể phân chia vi phạm pháp luật thành tội phạm và các vi phạm pháp luật khác không phải là tội phạm. Tội phạm là hành vi nguy hiểm cao độ cho xã hội được quy định trong luật hình sự. Các vi phạm pháp luật khác không phải là tội phạm có mức độ nguy hiểm không cao bằng tội phạm và được quy định trong các ngành luật khác.
2.3. Căn cứ vào tính chất, đặc điểm của khách thể vi phạm pháp luật
Căn cứ vào tính chất, đặc điểm của khách thể vi phạm pháp luật, sự thiệt hại của xã hội do vi phạm pháp luật gây ra, vi phạm pháp luật được chia thành bốn loại sau:
– Vi phạm hình sự (tội phạm): Là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật Hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thương mại thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm quyền con người, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa mà theo quy định của Bộ luật Hình sự phải bị xử lý hình sự.
– Vi phạm dân sự: Là những hành vi trái pháp luật, có lỗi do các chủ thể có năng lực trách nhiệm dân sự thực hiện, xâm hại tới những quan hệ tài sản và quan hệ nhân thân (bao gồm quan hệ nhân thân có liên quan tới tài sản và quan hệ nhân thân không liên quan tới tài sản).
– Vi phạm hành chính: Là những hành vi trái pháp luật, có lỗi do các chủ thể có năng lực trách nhiệm hành chính thực hiện, xâm phạm các quy tắc quản lý nhà nước mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt hành chính.
– Vi phạm kỷ luật: Là những hành vi có lỗi do những chủ thể có năng lực trách nhiệm kỷ luật thực hiện, trái với các quy chế, quy tắc xác lập trật tự trong nội bộ một cơ quan, tổ chức, tức là không thực hiện đúng kỷ luật lao động, học tập, rèn luyện… được đề ra trong cơ quan, tổ chức đó.
Chủ thể vi phạm kỷ luật chỉ có thể là cá nhân, tập thể có quan hệ ràng buộc (phụ thuộc) với cơ quan, tổ chức nhất định.
