1. Quy phạm pháp luật là gì?
Theo quy định tại khoản 1 Điều 2 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025, quy phạm pháp luật là quy tắc xử sự chung, có hiệu lực bắt buộc chung, được áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân, trong phạm vi cả nước hoặc trong đơn vị hành chính nhất định, do cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền quy định tại Luật này ban hành và được Nhà nước bảo đảm thực hiện.
2. Phân loại các quy phạm pháp luật
Có rất nhiều loại quy phạm pháp luật và cũng có rất nhiều cách để phân chia chúng.
Căn cứ vào đối tượng điều chỉnh và phương pháp điều chỉnh pháp luật có thể phân chia các quy phạm pháp luật thành các nhóm lớn như ngành luật: Quy phạm pháp luật luật hình sự, quy phạm pháp luật luật hành chính, quy phạm pháp luật luật dân sự… Với cách tiếp cận này còn có thể chia các quy phạm pháp luật thành những nhóm nhỏ hơn ngành luật như phân ngành luật, chế định pháp luật… (xem chương hệ thống pháp luật).
Căn cứ vào nội dung của quy phạm pháp luật có thể chia quy phạm pháp luật thành: Quy phạm pháp luật điều chỉnh và quy phạm pháp luật bảo vệ.
– Quy phạm pháp luật điều chỉnh có nội dung trực tiếp điều chỉnh hành vi của con người và hoạt động của các tổ chức (quy định thẩm quyền của cơ quan nhà nước, địa vị pháp lý của các tổ chức xã hội và những quyền, nghĩa vụ của các cá nhân);
– Quy phạm pháp luật bảo vệ có nội dung xác định các biện pháp cưỡng chế mà nhà nước cho phép áp dụng đối với các chủ thể thực hiện không đúng các quy định pháp luật, vi phạm pháp luật.
Phụ thuộc vào hình thức mệnh lệnh nêu trong phần quy định của quy phạm pháp luật có thể chia quy phạm pháp luật thành quy phạm pháp luật dứt khoát, quy phạm pháp luật không dứt khoát và quy phạm pháp luật hướng dẫn.
– Quy phạm pháp luật dứt khoát là những quy phạm trong đó phần quy định chủ quy định một cách xử sự hỗ ràng, chặt chẽ.
– Quy phạm pháp luật không dứt khoát là những quy phạm trong đó phải quy định nêu ra hai hoặc nhiều cách xử sự và cho phép chủ thể lựa chọn cho mình một cách xử sự từ những cách đã nêu.
– Quy phạm pháp luật hướng dẫn là những quy phạm . trong đó phần quy định của quy phạm thường đưa ra những khuyên nhủ, hướng dẫn các chủ thể tự giải quyết một số công việc nhất định.
Phụ thuộc vào cách thức thể hiện phần quy định của quy phạm pháp luật có thể chia quy phạm pháp luật thành quy phạm pháp luật bắt buộc, quy phạm pháp luật cấm đoán và quy phạm pháp luật cho phép.
– Quy phạm pháp luật bắt buộc có phần quy định buộc chủ thể nghĩa vụ phải thực hiện một số hành vi có lợi nhất. định.
– Quy phạm pháp luật cấm đoán có phần quy định cần chủ thể không được thực hiện một số hành vi nhất định.
– Quy phạm pháp luật cho phép có phần quy định cho phép chủ thể khả năng tự xử sự theo cách thức nhất định (thường là những quy định về quyền và tự do của các chủ thể pháp luật).
Căn cứ vào nội dung, tác dụng của quy phạm pháp luật có thể chia các quy phạm pháp luật thành quy phạm nội dung và quy phạm hình thức.
– Quy phạm pháp luật nội dung là những quy phạm xác định các quyền, nghĩa vụ hay trách nhiệm của các chủ thể pháp luật.
– Quy phạm pháp luật hình thức là những quy phạm xác định trình tự, thủ tục để các chủ thể thực hiện các quyền, nghĩa vụ pháp lý của mình hay tiến hành áp dụng pháp luật hoặc truy cứu trách nhiệm pháp lý.
Ngoài ra còn có nhiều cách phân chia khác nữa tuỳ. theo mục đích tìm hiểu, nghiên cứu của các chủ thể.
