Biện pháp tư pháp là gì? Các biện pháp tư pháp có để lại án tích hay không và có được áp dụng thay thế cho hình phạt không? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp và thông tin đến bạn đọc về nội dung này.
1. Biện pháp tư pháp là gì?
Biện pháp tư pháp, có thể hiểu là các biện pháp cưỡng chế nhà nước được quy định trong luật hình sự, biện pháp tư pháp do tòa án quyết định áp dụng, bổ sung cho hệ thống hình phạt với mục đích thay thế hoặc hỗ trợ hình phạt.
Theo đó, biện pháp tư pháp có các đặc điểm như sau:
– Là biện pháp cưỡng chế do toà án/cơ quan có thẩm quyền áp dụng
– Được áp dụng nhằm mục đích hỗ trợ/thay thế cho hình phạt hình sự
– Áp dụng đối với các tội phạm tương ứng, với trình tự, thủ tục khác nhau đối với từng biện pháp tư pháp cụ thể.
Theo Điều 46 Bộ luật Hình sự 2015, biện pháp tư pháp bao gồm:
– Biện pháp tư pháp đối với cá nhân phạm tội, gồm có: tịch thu vật, tiền trực tiếp liên quan đến tội phạm; trả lại tài sản, buộc sửa chữa/ bồi thường thiệt hại; buộc công khai xin lỗi; bắt buộc chữa bệnh.
– Biện pháp tư pháp áp dụng đối với pháp nhân thương mại phạm tội gồm: tịch thu vật, tiền trực tiếp liên quan đến tội phạm; trả lại tài sản, sửa chữa hoặc bồi thường thiệt hại; buộc công khai xin lỗi; khôi phục lại tình trạng ban đầu; thực hiện một số biện pháp nhằm khắc phục/ngăn chặn hậu quả tiếp tục xảy ra.
2. Biện pháp tư pháp có để lại án tích không?
Án tích là hậu quả pháp lý của việc người phạm tội bị kết án, án tích tồn tại trong suốt thời gian người bị kết án chấp hành bản án và trong một khoảng thời gian nhất định sau khi chấp hành xong bản án.
Như vậy, biện pháp tư pháp không phải là hình phạt nên không được xem là án tích. Theo đó, cá nhân/tổ chức bị áp dụng biện pháp tư pháp cũng không để lại án tích.
Biện pháp tư pháp là những biện pháp nhằm kiểm soát, giáo dục, điều trị và tái hòa nhập người phạm tội mà không mang tính chất trừng phạt như án phạt. Mục tiêu chính của biện pháp tư pháp là cải thiện hành vi và giảm nguy cơ tái phạm, thay vì tập trung vào trừng phạt.
Bởi lẽ, mục tiêu của biện pháp tư pháp là nhằm sửa chữa, tái giáo dục và tái hòa nhập người phạm tội vào xã hội. Trong quá trình này, không có mục đích trừng phạt, răn đe như hình phạt.
Vì biện pháp tư pháp không có tính chất trừng phạt, người chịu áp dụng biện pháp này do đó không bị để lại án tích. Án tích thường liên quan đến việc bị kết án và chấp hành án phạt, trong khi biện pháp tư pháp nhấn mạnh vào việc cải thiện hành vi và sửa đổi hành vi tiêu cực, vi phạm pháp luật.
3. Biện pháp tư pháp có thể được áp dụng thay thế cho hình phạt không?
Biện pháp tư pháp thường được xem xét và áp dụng như một phương tiện thay thế cho hình phạt trong hệ thống tư pháp, thường áp dụng cho những người phạm tội chưa đến mức áp dụng hình phạt hay cách ly họ khỏi xã hội.
Như vậy, hậu quả pháp lý của việc áp dụng biện pháp tư pháp là người phạm tội không bị coi là có án tích, nếu biện pháp tư pháp đó được áp dụng độc lập với người đó mà không kèm hình phạt theo Bộ luật hình sự.
Mục tiêu của biện pháp tư pháp là tập trung vào việc sửa chữa, giáo dục, và tái hòa nhập người phạm tội vào xã hội, thay vì tập trung chủ yếu vào việc trừng phạt, cụ thể như sau:
– Biện pháp tư pháp thường bao gồm các chương trình giáo dục, tâm lý, và nghệ thuật nhằm phát triển kỹ năng sống và giúp người phạm tội hiểu rõ hơn về mình. Điều này giúp tăng cơ hội tái hòa nhập vào xã hội.
– Giảm nguy cơ tái phạm: Thay vì chỉ tập trung vào việc trừng phạt, biện pháp tư pháp nhấn mạnh vào việc giảm nguy cơ tái phạm bằng cách cải thiện đời sống và hành vi của người phạm tội.
– Biện pháp tư pháp thường liên quan đến sự hỗ trợ từ cộng đồng, giúp người phạm tội hòa nhập vào môi trường xã hội một cách tích cực.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc áp dụng biện pháp tư pháp thay thế cho hình phạt không phải luôn phù hợp với mọi trường hợp và mọi loại tội phạm. Quyết định áp dụng biện pháp nào sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tính chất của tội phạm, quá trình đánh giá rủi ro, và sự sẵn có của các nguồn lực.
