1. Kiểu dáng công nghiệp là gì?
Theo khoản 13 Điều 4 Luật SHTT, kiểu dáng công nghiệp là hình dáng bên ngoài của sản phẩm được thể hiện bởi hình khối, đường nét, màu sắc hoặc sự phối hợp các yếu tố khác. Đồng thời, theo khoản 2 Điều 3 Luật SHTT thì kiểu dáng công nghiệp là một trong những chủ thể của quyền sở hữu công nghiệp.
Theo đó, Điều 63 Luật SHTT quy định điều kiện chung để sở hữu công nghiệp được bảo hộ bao gồm:
- Có khả năng mới;
- Có khả năng áp dụng;
- Có khả năng áp dụng mới.
Như vậy, có thể hiểu kiểu dáng công nghiệp là hình dáng bên ngoài của sản phẩm, được biểu hiện bởi đường nét, hình khối, màu sắc hay kết hợp chung nhất giữa những đặc điểm trên với nhau.
Theo định nghĩa, kiểu dáng công nghiệp tạo ra tính đa dạng trong các sản phẩm của một doanh nghiệp. Vì thế việc đăng ký bảo hộ kiểu dáng công nghiệp sản phẩm sẽ giúp bảo vệ cho chủ sở hữu kiểu dáng công nghiệp khỏi sự xâm phạm bất hợp pháp từ phía những người khác và đem lại lợi ích về kinh tế cho chủ sở trong việc độc quyền khai thác thương mại các sản phẩm có thiết kế của họ.
2. Tính mới của kiểu dáng công nghiệp
Tính mới của kiểu dáng là một điều kiện để kiểu dáng được bảo hộ là kiểu dáng công nghiệp. Điều 65 Văn bản hợp nhất luật sở hữu trí tuệ số 07/VBHN-VPQH năm 2019 quy định tính mới của kiểu dáng công nghiệp. Kiểu dáng công nghiệp được xác định là có tính mới nếu kiểu dáng đó khác biệt so với các kiểu dáng công nghiệp đã bị bộc lộ công khai dưới hình thức sử dụng, mô tả bằng văn bản hay bất cứ hình thức nào khác ở trong nước hoặc ở nước ngoài trước khi nộp đơn hoặc trước ngày ưu tiên nếu đơn đăng ký kiểu dáng công nghiệp được hưởng quyền ưu tiên.
Những khác biệt so với các kiểu dáng công nghiệp đã bị bộc lộ thông qua sử dụng hoặc mô tả bằng văn bản dưới bất kỳ hình thức nào ở trong nước hay trên thế giới, thì kiểu dáng đó được coi là có tính mới và được bảo hộ.
Tính mới của kiểu dáng công nghiệp không được xác định có sự khác biệt so với kiểu dáng công nghiệp hiện hành về các đặc điểm tạo dáng không dễ nhận diện, ghi nhãn và khó phân biệt tổng thể hai kiểu dáng đó với nhau thì không có tính mới. Kiểu dáng công nghiệp được coi là có tính mới, nếu kiểu dáng này không bị lộ hoặc nếu chỉ có một cá nhân hạn chế được biết thì có trách nhiệm giữ bí mật đối với kiểu dáng công nghiệp đó. Kiểu dáng công nghiệp không bị coi là có tính mới nếu được công bố trong mọi trường hợp với điều kiện đơn đăng ký kiểu dáng phải được nộp trong thời hạn 6 tháng kể từ khi công bố.
Thứ nhất, kiểu dáng công nghiệp bị người khác xâm phạm nếu không được phép của cơ quan có thẩm quyền bảo hộ theo quy định tại Điều 86 Luật SHTT.
Thứ hai, kiểu dáng công nghiệp được người có thẩm quyền đăng ký theo quy định tại Điều 86 Luật Sở hữu trí tuệ trưng bày dưới dạng báo cáo khoa học.
Thứ ba, kiểu dáng công nghiệp được người có thẩm quyền đăng ký theo quy định tại Điều 86 Luật Sở hữu trí tuệ trưng bày tại cuộc triển lãm quốc gia của Việt Nam hoặc các cuộc triển lãm quốc tế khác đã được chấp nhận là hợp pháp.
3. Cách xác định tính mới của kiểu dáng công nghiệp
3.1. Điều kiện xác định tính mới của kiểu dáng công nghiệp
Không tìm thấy kiểu dáng công nghiệp này trong nguồn thông tin tối thiểu bắt buộc; hoặc nếu có tìm thấy kiểu dáng công nghiệp mà trong đơn có ít nhất một đặc điểm tạo dáng cơ bản không tồn tại trong tập hợp những đặc điểm tạo dáng cơ bản của kiểu dáng công nghiệp mẫu;
Kiểu dáng công nghiệp độc lập phải là kiểu dáng được mô tả trong đơn đã công bố/xác nhận thuộc một trong những trường hợp sau:
- Kiểu dáng công nghiệp được một số lượng người có hạn biết và có nghĩa vụ giữ bí mật đối với kiểu dáng công nghiệp đó.
- Kiểu dáng công nghiệp được đăng ký trong thời hạn sáu tháng kể từ khi công bố dưới hình thức nghiên cứu khoa học hay trưng bày, triển lãm ở các cuộc thi quốc gia hoặc quốc tế.
3.2. Cách xác định tính mới của kiểu dáng công nghiệp
- Kiểu dáng mới có sự khác biệt căn bản, rõ ràng với các kiểu dáng đã thể hiện công khai. Hay nói một cách khác, kiểu dáng mới đề nghị bảo hộ không được đồng nhất hoặc giống gần như ở mức độ gây nhầm lẫn với các kiểu dáng đã xuất hiện trước đó.
- Sản phẩm mang kiểu dáng công nghiệp phải tạo ra được một ấn tượng thẩm mỹ (qua thị giác) và chỉ so sánh được với kiểu dáng công nghiệp đã biết khi nhìn tổng quan bằng mắt thường;
- Kiểu dáng công nghiệp không được xem là khác biệt hoàn toàn với nhau nếu chỉ khác biệt ở những đặc điểm tạo hình không dễ nhận biết và nhớ ra, các đặc điểm đó không thể sử dụng để phân biệt tổng thể hai kiểu dáng công nghiệp đó;
- Kiểu dáng công nghiệp được bảo hộ chưa bị bộc lộ ra ở bất cứ đâu và dưới bất cứ hình thức gì cho đến ngày nộp đơn. Kiểu dáng công nghiệp có thể bị bộc lộ thông qua những cách sau: giới thiệu kiểu dáng công nghiệp, mô tả bằng lời nói như trên các ấn phẩm, trưng bày trong các buổi hội thảo, qua bài giảng hay được biểu hiện dưới hình thức khác trước khi nộp hồ sơ đăng ký bảo hộ và một chuyên gia trung bình trong lĩnh vực đó có thể hiểu rõ bản chất của kiểu dáng công nghiệp.
- Tính mới của kiểu dáng có thể được nêu bật trên quy mô toàn thế giới.
4. Vi phạm về tính mới của kiểu dáng công nghiệp bị xử lý ra sao?
Điều 126 Luật SHTT quy định những hành vi bị coi là xâm phạm quyền tác giả về kiểu dáng công nghiệp bao gồm:
- Sử dụng sáng chế được bảo hộ, kiểu dáng đã được bảo hộ hoặc kiểu dáng công nghiệp không khác biệt nhiều với kiểu dáng đó, thiết kế bố trí được bảo hộ hay bất cứ phần nào có tính chất nguyên gốc của thiết kế bố trí đó trong thời gian hiệu lực của văn bằng bảo hộ mà không được phép của chủ sở hữu;
- Sử dụng sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mà không trả tiền bồi thường theo pháp luật về quyền SHTT.
Như đã nói ở phần trên, tính mới nếu kiểu dáng công nghiệp không khác so với các thiết kế tương tự đã bị phát hiện ra ở trong nước hay ở nước ngoài vào thời điểm nộp đơn hoặc trước ngày ưu tiên.
Do đó, việc sử dụng kiểu dáng đã được bảo hộ hay kiểu dáng tương tự không khác biệt so với kiểu dáng cụ thể, thiết kế bố trí được bảo hộ hoặc bất cứ phần nào có tính chất nguyên gốc của thiết kế bố trí đó trong thời gian hiệu lực của văn bằng bảo hộ mà không được phép của chủ sở hữu đều bị xem là vi phạm quyền đối với kiểu dáng công nghiệp.
Như vậy, tính mới của kiểu dáng công nghiệp là đối tượng được luật sở hữu trí tuệ bảo hộ, kiểu dáng công nghiệp khi đáp ứng đầy đủ các tiêu chí về tính mới sẽ được pháp luật bảo hộ. Trên đây là những quy định pháp luật về tính mới của kiểu dáng công nghiệp và cách xác định tính mới như thế nào. Cá nhân và doanh nghiệp khi đăng kí kiểu dáng công nghiệp cần lưu ý các quy định trên để thực hiện cho đúng và tuân thủ các quy định pháp luật để thực hiện đúng, đủ, bảo vệ quyền lợi của mình.
