Tội vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính

Tội vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính được quy định tại Điều 129 Bộ luật Hình sự 2015.

1. Vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp, quy tắc hành chính là gì?

Vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp là trường hợp làm chết người do không thực hiện đúng những quy tắc về an toàn lao động mà người phạm tội phải có trách nhiệm hay có nghĩa vụ do nghề nghiệp quy định.

Ví dụ: Một y tá tiêm thuốc Penicilin cho người bệnh nhưng không thử phản ứng dẫn đến bệnh nhân bị chết do phản ứng thuốc.

Những vi phạm quy tắc nghề nghiệp của người phạm tội là những vi phạm thuộc phạm vi một ngành, một nghề do Nhà nước quy định có tính chất nghiệp vụ để bảo đảm an toàn cho mọi người. Do làm một nghề mà nghề đó trực tiếp liên quan đến tính mạng của con người, nên phải tuân thủ những quy tắc an toàn, nếu vi phạm dễ dẫn đến chết người. Cũng là vô ý làm chết người, nhưng người vi phạm quy tắc nghề nghiệp phải chịu trách nhiệm hình sự nặng hơn.

Vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc hành chính là trường hợp làm chết người do không thực hiện đúng những quy tắc xã hội do Luật hành chính quy định. Những quy tắc này có thể do các cơ quan hành chính nhà nước Sở Trung ương quy định như: Chính phủ, Thủ tướng, các Bộ, nhưng cũng có thể do các cơ quan hành chính ở địa phương hoặc một đơn vị sản xuất quy định. Các quy phạm hành chính tương đối rộng, vì các quan hệ xã hội nếu không do các ngành luật khác điều chỉnh thì hầu hết do luật hành chính điều chỉnh. Ví dụ: một người chặt cây ở ven đường trái với quy định của cơ quan có thẩm quyền, làm đứt dây dẫn điện để người qua đường bị điện giật chết.

Tội vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính được quy định tại Điều 129 Bộ luật Hình sự 2015, cụ thể:

Điều 129. Tội vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính

1. Người nào vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.

2. Phạm tội làm chết 02 người trở lên, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 12 năm.

3. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

2. Các yếu tố cấu thành tội vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính

Cấu thành tội phạm gồm 04 yếu tố, bao gồm: mặt khách thể, mặt chủ thể, mặt khách quan và mặt chủ quan.

2.1. Mặt khách thể

Khách thể của tội phạm là những quan hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ, bị tội phạm xâm hại đến bằng cách gây ra hoặc đe dọa gây ra những thiệt hại đối với quan hệ xã hội đó.

– Khách thể chung của tội vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính là trật tự, an toàn xã hội và quyền con người. Tội này xâm phạm đến trật tự, an toàn xã hội và quyền con người được pháp luật hình sự bảo vệ.

– Khách thể loại của tội vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính là tính mạng của con người.

– Khách thể trực tiếp của tội vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính là quyền sống, quyền được tôn trọng và bảo vệ tính mạng của con người. Tính mạng con người được pháp luật bảo hộ. Không ai bị tước đoạt tính mạng trái luật.

Đối tượng tác động của tội vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính là thân thể con người đang sống.

2.2. Mặt khách quan

Hành vi khách quan của tội phạm là hành vi vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính mà người phạm tội có nghĩa vụ phải tuân thủ.

Hành vi vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp (như: công nhân mắc đường dây dẫn điện do làm việc không cẩn thận gây chết người qua đường) hoặc vi phạm quy tắc hành chính (như: chặt cây công cộng trái với quy định của cơ quan có thẩm quyền, làm gẫy cành cây, đứt dây dẫn điện, gây chết người qua đường…) thì bị xử lý về tội vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính.

Cần phân biệt hành vi khách quan của tội vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính quy định tại Điều 129 Bộ luật Hình sự với hành vi hành vi khách quan của tội vi phạm quy định nghề nghiệp hoặc quy định hành chính được quy định ở các điều luật cụ thể khác. Hành vi khách quan của tội phạm được quy định tại Điều 129 Bộ luật Hình sự là hành vi vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính chung (không được quy định ở các điều luật riêng biệt khác).

Hành vi vô ý gây thiệt hại đến tính mạng người khác do vi phạm một quy định nghề nghiệp hoặc quy định hành chính cụ thể mà điều luật quy định riêng thì cấu thành các tội phạm tương ứng khác.

Ví dụ: Hành vi phóng nhanh, vượt ẩu gây tai nạn chết người cấu thành Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ quy định tại Điều 260 BLHS.

Hậu quả là yếu tố bắt buộc của tội phạm này, hậu quả chết người phải xảy ra, giữa hành vi và hậu quả có mối quan hệ mật thiết với nhau, hậu quả chết người phải do nguyên nhân vi phạm các quy tắc trên của người thực hiện tội phạm. Hậu quả của tội vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính phạm là gây hậu quả chết người. Tội phạm hoàn thành từ thời điểm hậu quả chết người xảy ra.

2.3. Mặt chủ quan

Lỗi của người phạm tội được quy định là lỗi vô ý. Có thể là vô ý vì quá tự tin hoặc vô ý do cẩu thả.

Trong trường hợp vô ý vì quá tự tin, người phạm tội nhận thức hành vi vi phạm của mình là nguy hiểm cho xã hội, có thế gây ra hậu quả chết người nhưng đã quá tự tin là hậu quả đó sẽ không xảy ra và thực tế hậu quả đó vẫn xảy ra. Còn trong trường hợp vô ý do cẩu thả, người phạm tội không thấy trước hậu quả chết người mà hành vi của mình gây ra mặc dù với địa vị cụ thể của mình họ phải thấy trước và có đủ điều kiện thấy trước hậu quả đó.

2.4. Mặt chủ thể

Chủ thể của tội vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính là người từ đủ 16 tuổi trở lên và có năng lực trách nhiệm hình sự.

Về cơ bản các dấu hiệu pháp lý của tội này tương tự như tội vô ý làm chết người. Điểm khác biệt giữa 2 tội này là quy tắc đảm bảo an toàn tính mạng của người khác mà người phạm tội vi phạm ở đây không phải là quy tắc an toàn nói chung mà là quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính.

3. Hình phạt áp dụng đối với tội vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính

Tội vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính bao gồm 02 khung hình phạt chính và 01 khung hình phạt bổ sung, cụ thể: