Vi phạm các quy định về quản lý nhà ở là hành vi chiếm dụng chỗ ở hoặc xây dựng nhà trái phép. Tội Tội vi phạm các quy định về quản lý nhà ở được quy định như thế nào?
1. Căn cứ pháp lý
Tội vi phạm các quy định về quản lý nhà ở được quy định tại Điều 343 Bộ luật Hình sự 2015, cụ thể:
Điều 343. Tội vi phạm các quy định về quản lý nhà ở
1. Người nào chiếm dụng chỗ ở, xây dựng nhà trái phép, đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.
Nhà ở, công trình xây dựng trái phép có thể bị dỡ bỏ, trưng mua hoặc tịch thu.
2. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng
Như vậy, đối với tội vi phạm quy định về quản lí nhà ở thì mức phạt tù cao nhất lên đến 02 năm.
2. Cấu thành tội phạm của tội vi phạm các quy định về quản lý nhà ở
2.1. Mặt khách thể
Trật tự quản lý hành chính về nhà ở của Nhà nước. Hệ thống các quy định của Nhà nước về quản lý nhà thì tương đối nhiều nhưng người phạm tội chỉ xâm phạm đến các quy định về chỗ ở, về xây dựng nhà ở, còn các quy định khác về nhà không phải là nhà ở thì không thuộc phạm vi điều chỉnh của tội phạm này.
2.2. Mặt khách quan
– Người phạm tội có thể thực hiện một trong hai hành vi: Chiếm dụng chỗ ở trái phép hoặc hành vi xây dựng nhà ở trái phép.
– Chiếm dụng chỗ ở trái phép: là hành vi lén lút hoặc ngang nhiên vào chỗ ở của người khác và sử dụng như chỗ ở của mình như: vào nhà ở vắng chủ không được phép của chủ nhà hoặc của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, dùng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực đuổi người khác ra khỏi nhà rồi vào nhà đó để ở; lừa dối chủ nhà để chủ nhà ra khỏi nhà rồi vào nhà đó để ở; lợi dụng lúc chủ nhà đi vắng, dọn đồ đạc của chủ nhà ra khỏi nhà rồi dọn đồ của mình vào nhà đó ở,…Khi xác định hành vi chiếm dụng trái phép chỗ ở cần phân biệt với hành vi xâm phạm chỗ ở của người khác quy định tại Điều 158 Bộ luật hình sự (xem thêm bình luận Điều 158 Bộ luật hình sự).
– Xây dựng nhà ở trái phép: là hành vi làm nhà ở mà không có giấy phép của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền hoặc không đúng với giấy phép trong trường hợp Nhà nước quy định việc làm nhà ở phải có giấy phép. Việc xây dựng nhà ở trái phép chỉ có thể xảy ra trong trường hợp Nhà nước quy định việc xây dựng nhà ở phải xin phép, còn đối với những nơi việc làm nhà của người dân không cần phải xin phép thì không xảy ra hành vi này.
Xây dựng nhà ở trái phép bao gồm cả hành vi sửa chữa nhà đang được sử dụng vào mục đích khác thành nhà ở không được phép như: sửa văn phòng làm việc, trường học, trụ sở cơ quan thành nhà ở, sửa đình, chùa, miếu, nhà thờ thành nhà ở,…
Bên cạnh đó, việc định tội danh cần dựa trên các quy định của Nhà nước về xác định nhà ở, về xây dựng nhà ở và các quy định khác của Nhà nước về việc xử lý hành vi vi phạm để xác định dấu hiệu thuộc về chủ thể của tội phạm.
2.3. Mặt chủ quan
– Lỗi cố ý.
– Người phạm tội nhận thức được hành vi của mình là chiếm dụng chỗ ở của người khác hoặc hành vi của mình là hành vi xây dựng nhà trái phép, mặc dù đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội phạm này, nhưng vẫn cố tình vi phạm. Việc nhà làm luật quy định dấu hiệu “đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội phạm này mà còn vi phạm” là thể hiện sự cố ý của người phạm tội rồi. Tuy nhiên, việc quy định “đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội phạm này mà còn vi phạm” trở thành căn cứ định tội cũng bất hợp lý, bởi đã sử dụng dấu hiệu xấu về nhân thân để định tội danh, tỏ ra không công bằng đối với người vi phạm bởi hình phạt so với xử phạt hành chính là sự chênh lệch lớn về sự bất lợi dành cho người vi phạm.
2.4. Mặt chủ thể
Người có năng lực trách nhiệm hình sự đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm thì mới cấu thành tội phạm.
3. Về hình phạt
– Người nào chiếm dụng chỗ ở, xây dựng nhà trái phép,đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm. Và nhà ở, công trình xây dựng trái phép còn có thể bị dỡ bỏ, trưng mua hoặc tịch thu.
– Ngoài ra người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.
