Ngoài việc có thể thỏa thuận ly hôn, vợ chồng có thể gửi yêu cầu đến Tòa án yêu cầu ly hôn đơn phương. Vậy trình tự, thủ tục khi đơn phương yêu cầu ly hôn được quy định thế nào theo quy định hiện hành?
1. Ly hôn đơn phương là gì?
Không giống ly hôn thuận tình là có được sự đồng thuận của cả hai bên, ly hôn đơn phương là việc một trong hai bên yêu cầu Tòa án giải quyết việc ly hôn.
Theo quy định tại Điều 56 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014:
Điều 56. Ly hôn theo yêu cầu của một bên
1. Khi vợ hoặc chồng yêu cầu ly hôn mà hòa giải tại Tòa án không thành thì Tòa án giải quyết cho ly hôn nếu có căn cứ về việc vợ, chồng có hành vi bạo lực gia đình hoặc vi phạm nghiêm trọng quyền, nghĩa vụ của vợ, chồng làm cho hôn nhân lâm vào tình trạng trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài, mục đích của hôn nhân không đạt được.
2. Trong trường hợp vợ hoặc chồng của người bị Tòa án tuyên bố mất tích yêu cầu ly hôn thì Tòa án giải quyết cho ly hôn.
3. Trong trường hợp có yêu cầu ly hôn theo quy định tại khoản 2 Điều 51 của Luật này thì Tòa án giải quyết cho ly hôn nếu có căn cứ về việc chồng, vợ có hành vi bạo lực gia đình làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe, tinh thần của người kia.
Theo quy định trên, đối tượng được quyền đơn phương ly hôn có thể là môt trong hai bên vợ hoặc chồng.
Đặc biệt, cha, mẹ, người thân thích khác có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn khi một bên vợ hoặc chồng bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác, không thể nhận thức, làm chủ hành vi và là nạn nhận của bạo lực gia đình do chính người chồng hoặc vợ của người đó gây ra. Đồng thời, việc bạo lực gia đình này ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe, tinh thần của người chồng hoặc người vợ đó.
Như vậy, căn cứ vào quy định tại Điều 56 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, Tòa án sẽ giải quyết cho ly hôn trong trường hợp có căn cứ về việc cuộc hôn nhân của hai vợ chồng lâm vào tình trạng trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài, mục đích hôn nhân không đạt được do:
– Một trong hai người có hành vi bạo lực gia đình;
– Vợ hoặc chồng vi phạm nghiêm trọng quyền, nghĩa vụ của vợ, chồng (yêu thương, chung thủy, tôn trọng, quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ nhau, sống chung với nhau trừ trường hợp có thỏa thuận khác…).
Như vậy, có thể thấy, việc ly hôn đơn phương có thể do vợ hoặc chồng hoặc người thân thích khác (khi đáp ứng điều kiện Luật Hôn nhân và gia đình 2014) yêu cầu Tòa án giải quyết.
2. Các giấy tờ cần chuẩn bị khi ly hôn đơn phương
Để được Tòa án giải quyết ly hôn đơn phương, người yêu cầu phải chuẩn bị đầy đủ các loại giấy tờ như sau:
- Đơn khởi kiện ly hôn (Theo mẫu số 23-DS ban hành kèm theo Nghị quyết 01/2017/NĐ-HĐTP);
- Giấy chứng nhận Đăng ký kết hôn;
- Giấy tờ chứng thực cá nhân: CMND/CCCD… của vợ và chồng;
- Giấy xác nhận thông tin cư trú;
- Giấy khai sinh của con (trong trường hợp có con chung);
- Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu đối với tài sản chung (giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, sổ tiết kiệm…)
- …
Xem thêm: Thủ tục ly hôn mới nhất: Cần giấy tờ gì? Nộp ở đâu?
3. Thẩm quyền giải quyết ly hôn đơn phương
Theo quy định tại Điều 39 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, khi ly hôn đơn phương, người có yêu cầu phải nộp đơn đến Tòa án nơi bị đơn cư trú, làm việc.
Đồng thời, Khoản 1 Điều 35 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 quy định những tranh chấp về hôn nhân và gia đình sẽ do Tòa án nhân dân cấp huyện giải quyết theo thủ tục sơ thẩm. Tuy nhiên, nếu những vụ án ly hôn này có đương sự hoặc tài sản ở nước ngoài thì thẩm quyền thuộc về Tòa án nhân dân cấp tỉnh.
Do đó, đơn khởi kiện ly hôn sẽ nộp đến Tòa án nhân dân cấp huyện nơi người bị yêu cầu ly hôn đơn phương cư trú hoặc làm việc. Trường hợp có yếu tố nước ngoài như trên thì sẽ nộp đến Tòa án nhân dân cấp tỉnh.
4. Thời gian giải quyết đơn phương ly hôn bao lâu?
Thủ tục ly hôn đơn phương được thực hiện như thủ tục của một vụ án dân sự. Trong trường hợp thông thường, thời gian giải quyết một vụ án ly hôn đơn phương thường là ít nhất 04 tháng. Tuy nhiên, thực tế có rất nhiều trường hợp phức tạp, vì nhiều lý do bất khả kháng… mà có thể kéo dài hơn.
5. Án phí khi ly hôn đơn phương
Trong vụ án ly hôn đơn phương, ngoài yêu cầu về quan hệ hôn nhân, thông thường hai vợ chồng sẽ yêu cầu chia tài sản chung vợ chồng. Theo quy định của Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH14, mức án phí khi ly hôn đơn phương:
| STT | Tranh chấp | Mức án phí |
|---|---|---|
| 1 | Đối với tranh chấp về dân sự, hôn nhân và gia đình, lao động không có giá ngạch | 300.000 đồng |
| 2 | Đối với tranh chấp về dân sự, hôn nhân và gia đình có giá ngạch | |
| 2.1 | Từ 6.000.000 đồng trở xuống | 300.000 đồng |
| 2.2 | Từ trên 6.000.000 đồng đến 400.000.000 đồng | 5% giá trị tài sản có tranh chấp |
| 2.3 | Từ trên 400.000.000 đồng đến 800.000.000 đồng | 20.000. 000 đồng + 4% của phần giá trị tài sản có tranh chấp vượt quá 400.000.000 đồng |
| 2.4 | Từ trên 800.000.000 đồng đến 2.000.000.000 đồng | 36.000.000 đồng + 3% của phần giá trị tài sản có tranh chấp vượt 800.000.000 đồng |
| 2.5 | Từ trên 2.000.000.000 đồng đến 4.000.000.000 đồng | 72.000.000 đồng + 2% của phần giá trị tài sản có tranh chấp vượt 2.000.000.000 đồng |
| 2.6 | Từ trên 4.000.000.000 đồng | 112.000.000 đồng + 0,1% của phần giá trị tài sản tranh chấp vượt 4.000.000. |
6. Trình tự, thủ tục đơn phương ly hôn
Để việc ly hôn đơn phương được giải quyết nhanh chóng, người yêu cầu ly hôn cần phải nắm rõ trình tự, thủ tục đơn phương ly hôn mới nhất gồm các bước như sau:
Bước 1: Chuẩn bị và nộp hồ sơ
Vợ hoặc chồng phải chuẩn bị các loại giấy tờ đã nêu ở trên. Ngoài ra, nếu có chứng cứ chứng minh vợ hoặc chồng có hành vi bạo lực gia đình, không thực hiện nghĩa vụ… thì cũng phải cung cấp cho Tòa án.
Sau khi chuẩn bị đầy đủ hồ sơ cần thiết thì người yêu cầu nộp tại Tòa án có thẩm quyền đã nêu ở trên.
Bước 2: Tòa án xem xét và giải quyết
Tòa án sẽ xem xét đơn và các tài liệu kèm theo sau khi nhận được yêu cầu ly hôn đơn phương. Nếu hồ sơ hợp lệ thì Tòa án ra thông báo thụ lý vụ án; nếu không thụ lý thì ra văn bản nêu rõ lý do vì sao từ chối.
Sau khi thụ lý, Tòa án sẽ tiến hành hòa giải để vợ, chồng có thể thỏa thuận với nhau (Điều 205 BLTTDS).
Bước 3: Ra bản án ly hôn
Nếu không hòa giải thành và xét thấy đủ điều kiện để giải quyết ly hôn thì Tòa án sẽ ra bản án chấm dứt quan hệ hôn nhân của hai vợ chồng…
