Sự kiện pháp lý là gì? Phân loại sự kiện pháp lý

 1. Sự kiện pháp lý là gì?

Một quan hệ xã hội chỉ có thể trở thành quan hệ pháp luật khi quan hệ này có các quy phạm pháp luật điều chỉnh và các bên tham gia quan hệ là những chủ thể có năng lực chủ thể. Tuy nhiên, sự tác động của quy phạm pháp luật tới các quan hệ xã hội làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt các quan hệ pháp luật là một cơ chế phức tạp. Quy phạm pháp luật chỉ có thể làm nảy sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quan hệ pháp luật nhất định khi xảy ra những sự việc cụ thể trong đời sống, phù hợp với những điều kiện, hoàn cảnh mà quy phạm pháp luật đã nêu trong phần giả định. Đó chính là các sự kiện pháp lý.

Sự kiện pháp lý có thể được hiểu là những sự kiện xảy ra trong thực tế mà sự xuất hiện hay mất đi của những sự kiện này được dự liệu trong các quy phạm pháp luật, gắn liền với việc làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quan hệ pháp luật nhất định.

Như vậy, sự kiện pháp lý là một bộ phận của những sự kiện thực tế xảy ra trong cuộc sống. Tuy nhiên, những sự kiện pháp lý phải là những sự kiện thực tế đã được pháp luật ghi nhận có giá trị về mặt pháp lý đối với sự xuất hiện, thay đổi hoặc chấm dứt của các quan hệ pháp luật. Việc thừa nhận hay không những sự kiện thực tế nào đó là sự kiện pháp lý, vì vậy sẽ phụ thuộc vào ý chí nhà nước và các điều kiện khách quan khác của đời sống kinh tế xã hội.

2. Phân loại sự kiện pháp lý

Tùy thuộc vào cách phân loại, sự kiện pháp lý có thể bao gồm nhiều loại khác nhau. Cụ thể:

2.1. Căn cứ vào tiêu chuẩn ý chí

Căn cứ vào tiêu chuẩn ý chí, sự kiện pháp lý được phân thành sự biến pháp lý và hành vi pháp lý:

– Sự biến pháp lý là những hiện tượng xảy ra trong tự nhiên hoặc trong xã hội (không phụ thuộc vào ý chí của con người) mà trong những trường hợp nhất định, pháp luật gắn sự xuất hiện của chúng với sự hình thành ở các chủ thể các quyền và nghĩa vụ pháp lý nhất định. Ví dụ: Cái chết của con người do bị bệnh làm chấm dứt quan hệ pháp luật hôn nhân, làm xuất hiện quan hệ pháp luật về thừa kế…

Điều đáng lưu ý là những sự biến pháp lý phải là những sự kiện được pháp luật dự liệu và quy định trong những quan hệ pháp luật cụ thể. Chẳng hạn như: bão, lụt, thiên tai, hoả hoạn vốn dĩ là những sự kiện thông thường, song nếu pháp luật coi những sự kiện này là có ý nghĩa pháp lý trong việc miễn giảm trách nhiệm pháp lý do vi phạm hợp đồng thì những sự kiện này được coi là sự biến pháp lý trong tình huống bất khả kháng.

– Hành vi pháp lý là những sự kiện xảy ra theo ý chí của con người (cả dưới trạng thái hành động hoặc không hành động), là hình thức biểu thị ý chí của chủ thể pháp luật, ví dụ: hành vi ký kết hợp đồng, hành vi trộm cắp, sự bỏ mặc không cứu giúp người đang trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng,…

Hành vi được chia thành hành vi hợp pháp và hành vi không hợp pháp.

2.2. Căn cứ vào số lượng những hoàn cảnh, điều kiện làm nảy sinh hậu quả pháp lý

Căn cứ vào số lượng những hoàn cảnh, điều kiện làm nảy sinh hậu quả pháp lý, có thể phân chia sự kiện pháp lý thành sự kiện pháp lý đơn giản và sự kiện pháp lý phức tạp.

– Sự kiện pháp lý đơn giản: là sự kiện chỉ bao gồm một sự kiện thực tế mà pháp luật gắn sự xuất hiện của sự kiện này với sự phát sinh, thay đổi, chấm dứt quan hệ pháp luật. Ví dụ: Chỉ cần một sự kiện một người chết đã có thể làm chấm dứt quan hệ hôn nhân giữa vợ và chồng.

– Sự kiện pháp lý phức tạp: là sự kiện bao gồm một loạt các sự kiện mà chỉ với sự xuất hiện tập hợp các sự kiện này mới có thể làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quan hệ pháp luật. Ví dụ: Khi một người chết thì có thể phát sinh quan hệ thừa kế nếu người đó có tài sản (thừa kế phát sinh khi người có tài sản chết); khi cơn bão xảy ra trên biển có ngư dân đánh cá ở khu vực đó không thấy trở về sau một năm thì những người có liên quan có quyền yêu cầu tuyên bố người đó đã chết.