1. Áp dụng ở cấp sơ thẩm
Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 quy định các cơ quan tiến hành tố tụng ở cấp sơ thẩm được áp dụng thủ tục này nếu vụ án đủ điều kiện theo quy định. Có nghĩa là theo quy định của pháp luật tố tụng hiện hành thì thủ tục rút gọn có thể được áp dụng ở giai đoạn sơ thẩm (bao gồm từ điều tra, truy tố và xét xử). Trước đây, Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003 không quy định rõ thủ tục rút gọn được áp dụng ở cấp phúc thẩm.
2. Áp dụng ở cấp phúc thẩm
Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 đã có sự thay đổi, đó là cấp phúc thẩm vẫn có thể xét xử vụ án hình sự theo thủ tục rút gọn. Điều 457 Bộ luật quy định thủ tục rút gọn được áp dụng kể từ khi ra quyết định cho đến khi kết thúc việc xét xử phúc thẩm, trừ trường hợp bị hủy bỏ quy định tại Điều 458 Bộ luật này. Như vậy phạm vi áp dụng thủ tục rút gọn được mở rộng và cụ thể hơn. Theo khoản 2 Điều 456 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, áp dụng thủ tục rút gọn trong xét xử phúc thẩm khi có đủ các điều kiện sau:
+ Vụ án đã được áp dụng thủ tục rút gọn trong xét xử sơ thẩm và chỉ có kháng cáo, kháng nghị giảm nhẹ hình phạt hoặc cho bị cáo được hưởng án treo;
+ Vụ án chưa được áp dụng thủ tục rút gọn trong xét xử sơ thẩm nhưng có đủ các điều kiện quy định tại khoản 1 Điều 456 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 và chỉ có kháng cáo, kháng nghị giảm nhẹ hình phạt hoặc cho bị cáo được hưởng án treo.
Ví dụ 1: Vụ án A trộm điện thoại nêu trên đã được xét xử sơ thẩm theo thủ tục rút gọn, bị cáo có kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt, Viện kiểm sát kháng nghị giảm nhẹ hình phạt thì Tòa án cấp phúc thẩm sẽ giải quyết theo thủ tục rút gọn. Còn nếu Viện kiểm sát kháng nghị đề nghị tăng nặng hình phạt thì cấp phúc thẩm không giải quyết theo thủ tục rút gọn.
Ví dụ 2: C bị Tòa án cấp sơ thẩm xét xử theo thủ tục thông thường, bị cáo kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt, Viện kiểm sát kháng nghị giảm nhẹ hình phạt. Khi Tòa án cấp phúc thẩm nghiên cứu hồ sơ vụ án thấy bị cáo tự thú, sự việc phạm tội đơn giản, chứng cứ rõ ràng; tội phạm ít nghiêm trọng; người phạm tội có nơi cư trú, lý lịch rõ ràng thì tòa cấp phúc thẩm quyết định xét xử phúc thẩm theo thủ tục rút gọn đối với vụ án này.